اثر حاضر پژوهشی ست درباره پیشینه نژادی، تاریخی، دینی و فرهنگ و ادبیات عشایر وایلات مردم کرد از آغاز تا امروز .کتاب از سه بخش تشکیل شده است : بخش نخست با عنوان "کرد و کردستان از پیدایش تاریخ تا امروز" شامل هفت فصل است : "سرزمین کردستان و حدود و وسعت آن"، "منشا کرد"، "مختصری از تاریخ کرد و کردستان(دورههای باستانی تا ظهور اسلام)"، "کرد در زمان فتوحات ترک تا دوره ایلخانی"، "کرد تا دوره صفوی"، "سرگذشت کرد تا امروز" و "شکل و ساختمان جسمی و حیات قوم کرد". بخش دوم کتاب تحقیقی است دربار "عشایر کرد" و بخش پایانی حاوی اطلاعاتی است درباره رابطه حکومتها و اقوام کهن با کردها، همچنین امارتها و حکومتهایی که کردها به وجود آوردند .برخی از مطالب کتاب به صورت آمار و ارقام و در قالب جدول ارائه شده است .کتاب با فهرست منابع و ماخذ به پایان میرسد .
در این کتاب سخن از شاعرانی است که زبانشان کردی است و به زبان پارسی شهر سروده اند. شاعرانی که در گذشته می زیسته اند شعر و شرح حالشان اغلب از میان تذکره های مختلف فارسی و عربی بی منت جمع آوری شده و زحمتش را به جان خریدار بوده ام، از شاعرانی گله مندم که در قید حیات اند با رفتن به محل سکنایشان و روبرو شدن با انان و التماس نمودن از ایشان و تکرار التماس بوسیله نامه و تلفن طی چندین سال اجبارا از روی پرونده استخدامیشان مشخصاتشان بدست آمده است و برخی را هنوز موفق به دریافت شعر و شرح زندگیشان نشده ام ناچار در این کتاب ذکری از انان به میان نیامد. همان طوری که ملاحظه میشود اکثر شاعران مندرج در این تذکره از اهالی سنندج هستند. علتش این است که اهالی سنندش بیش از نقاط دیگر کردستان با مردم فارسی زبان محشور و در تماس بوده اند، دیگر اینکه چون سنندج مرکز حکمرانی کردستان بوده است و حاکمان اغلب خود دانشمند و دانش پرور بوده اند لذا آشنایی به زبان فارسی و رموز و دقایق آن در این ناحیه بیش از نواحی دیگر کردستانات نضج گرفته و رونق یافته است...
مولف کتاب در مقدمه در مورد موضوع کتاب می گوید: ... به بغداد آمده در مدرسه مسجد حضرت شیخ ابی محمد محیی الدین عبدالقادر گیلانی مستقر شدم، و در آنجا آرامش خاطر برایم دست داد، و کتب مفیده در این موضوع مانند: وفیات ابن خلکان، طبقات سبکی، طبقات اشنوی، اعلام زرکلی، کامل ابن اثیر و تاریخ ابن خلدون، و بسیاری دیگر از کتب مناسب را جمع کردم. سپس به ثبت و ضبط ترجمه احوال علمای کرد تا آنجا که برایم مقدور بود با استفاده از کتابهای نامبرده و کتب دیگر مانند: کشف الظنون و هدایه العرفان و معجم المولفین اثر مورخ عمررضا کحاله، و عنوان المجد اثر ابراهیم فصیح حیدری، و رسالات متعدده دیگر مانند رساله مساجد سلیمانی نوشته مرحوم شیخ محمد قزلجی و رساله شیخ معروف نودهی اثر قاضی شیخ محمد خال، و دیگر رسالات معتبره و قابل اعتماد اقدام کردم. در این تالیف من شیوه مورخین یعنی شروع نام علمای مورد نظر را به ترتیب حروف هجا (الفبا) پیش گرفتم، و زمان تقدم و تاخر ایشان را در نظر نگرفتم و چه بسا به مرجعی که ترجمه را از آنجا به دست آورده ام تصریح نموده ام.
(از مجموعۀ 2 جلدی)جلد دوم از کتاب "زبده تاریخ کرد و کردستان "به معرفی حکومتهای باستانی و تاریخی مردم کرد و منسوبان این قوم اختصاص دارد .حکومتهای معرفی شده در کتاب عبارتاند از :سالاریه، آذربایجان، دوستکی و مروانی، برزیکانی، ایوبی، زندیه، اتابک لر بزرگ، لر کوچک (خورشیدی)، بنی اردلان، امارت براخوی، شدادیه، ملک کرد، امارتهای مستقل قوم کرد (امارت بنی جزیره و دیرسم، امارت بین جزیره و کلس، امارتهای بین جزیره و خوی، امارت جنوب حکاری، امارت بین عنانه در حلوان) و نیز عشایر کرد شرق ایران . مولف کتاب که خود از اقوام کرد است و از محققان و سیاستمداران برجسته کشور عراق به شمار میآید در این مجلد، مشاهیر سیاسی، اجتماعی و نظامی قوم کرد را معرفی نموده، همچنین نسبنامه آنها را با استناد به ماخذ فراوان و معتبر درج کرده است .مترجم کتاب نیز که از اقوام کرد و کردشناس است با افزودن "پیوست"هایی به این مجلد، نسبنامه خاندان اردلان را همراه با ذکر اسامی این خاندان در قالب جدولهای نسبشناسی متنوع فراهم آورده است ; همچنین در مقالهای مفصل با عنوان "زیر خاکستر تاریخ"، کتاب خاطرات حاج عزالممالک اردلان را که تحت عنوان "زندگی در دوران شش پادشاه "به طبع رسیده، نقد و بررسی کرده است .در بخشی از پیوستها درباره مفهوم اردلان و اعضای این خاندان سخن رفته، افزون بر آن، نمایه منابع، نمایه اعلام و عکسهایی از چهرههای سیاسی کرد و ایرانی و سایر رجال مربوط به موضوع مورد بحث به همراه چند نقشه از مناطق مختلف کردستان به چاپ رسیده است .