بازنمایاندن گوشههایی از زندگی پرفرازونشیب جلال آل احمد در عرصههای گوناگون فرهنگی، اجتماعی و سیاسی انگیزه اصلی تدوین این کتاب است که با استفاده از بایگانی نشریات مختلف اعم از روزنامه و هفتهنامه و فصلنامه فراهم آمده است. نقطه آغاز این جستجو 18 شهریور 1348، تاریخ درگذشت جلال است و همه آنچه درباره جلال از این تاریخ در نشریات مختلف چاپ و منتشر شده است. بخش اول با عنوان «حدیث رفتن» از واپسین لحظههای حیات جلال سخن میگوید و برگزاری مجالس ترحیم و یادبود. در بخش دوم «دو نگاه» حاوی نوشتههایی است از همسر جلال و برادرش شمس آل احمد درباره جلال که با وجود تفاوت برداشت، خواندنی و راهگشاست. خاطرات روزهای دور و نزدیک دوستان و یاران جلال در بخش سوم این مجموعه آمده است. پاسخهای سیمین دانشور به سؤالات در بخش چهارم آمده است.
نگارنده در این کتابچه، ضمن روایت خاطرهای، علاقه خود را نسبت به زبان اسپرانتو بیان میکند و در انتها اشعاری در توصیف این زبان به نظم در میآورد .
موضوعاتی که در این کتاب درباره انها گفتگو شده است تماما به استناد آیات قرآن و اخبار و احادیث است. قسمت اول راجع به اخلاقیات است. چون راستگویی و فروتنی و رازداری و مهمان نوازی و کمک به مومنین و توکل به خدا و غناء نفس و رضا و تسلیم و صبر و یقین و مذمت دروغگویی و غیبت و بهتان و تکبر و زنا و حسد و نظیر آن. قسمت دوم مجازات کیفری و اجرای عدالت از طرف دادگاه عادلانه مستقر در این دنیا و کیفر اعمال اشخاص متخلف و تنبیه و تنبه دیگران است. مولف سعی نموده به زبانی ساده و انشائی روان حکایات اخلاقی را بر صفحه کتاب آورد. حکایات منقول شامل یک دنیا خلوص، اخلاق، تنبه، تنبیه، عبرت، پند، نصیحت و اندرز است و خواننده را بیش از پیش به برابری و برادری و رافت و مهربانی و مبانی دینی و اخلاقی و ذات واجب الوجود و جهان هستی و مکافات عمل واقف و معتقد می نماید...
کتاب حاضر شامل مجموعه ای از مفاهیم و تعبیرات عرفانی محیی الدین است که بر اساس کتابهای موجود وی، به خصوص فتوحات مکّیه و فصوص الحکم و تفسیر القران و التجلیات الهیه و ترجمان الاشواق تنظیم شده است. برای این کار مدت چهار سال به مطالعه آثار ابن عربی و گردآوری اصطلاحات عرفانی وی و فیش برداری آن پرداخته و پس از آن با مراجعه مجدد به منابع کار ترجمه این اصطلاحات آغاز شد و پس از آن مفاهیم عرفانی را بر اساس حروف الفبا تنظیم و تدوین کرده و در پاورقی هرجا لازم بوده توضیح یا توضیحاتی درباره آن مفاهیم داده شده است.