کتابخانه مجازی ادبیات

تذکره مجالس النفائس، اثر میر نظام‌الدین علی‌شیر نوائی، در سال 896ق، تألیف شده است. این اثر فهرستی است از از فضلا، شعرا و گویندگان قرن نهم هجری قمری. در این کتاب دو ترجمه از مجالس به اهتمام و با مقدمه علی‌اصغر حکمت ارائه شده است. اولین بخش کتاب با نام لطائف‎نامه مشتمل بر مقدمه، نه مجلس و یک خاتمه است که مجلس نهم در نه قسمت ارائه شده است. این بخش از کتاب، حاوی شرح حال 574 شخصیت است که شرح حال شخصیت آخر در خاتمه ذکر شده است. در خاتمه کتاب شرح حال میر کمال‌الدین شاه حسین به‌عنوان شخصیت 574 ذکر شده است. بخش دوم کتاب با ترجمه حکیم شاه محمد قزوینی مشتمل بر مقدمه و شرح حال 549 شاعر است که در ضمن هشت بهشت ارائه شده است.

نورالدین عبدالرحمن ابن نظام الدین احمد ابن محمد متخلص به جامی در سال ۸۱۷ هجری قمری در خرجرد جام از توابع خراسان متولد شد. .وی بعدها همراه پدرش به سمرقند و هرات رفت و در آن دیار به کسب علم و ادب پرداخت. سپس به سیر و سلوک مشغول و از بزرگان طریقت شد. او نزد سلطان حسین میرزا بایقرا و وزیر فاضل او امیر علیشیر نوایی تقربی خاص داشت. او در محرم ۸۹۸ هجری قمری وفات کرد و در هرات با احترام فراوان به خاک سپرده شد. از جامی بیش از چهل اثر و تألیف سودمند و گرانبها به جای مانده است. معروفترین آثار او عبارت از هفت مثنوی به نام «هفت اورنگ» است. دیوان قصاید و غزلیات را جامی در سال ۸۸۴ تدوین و تنظیم کرده‌است. قصاید جامی در توحید و نعت پیامبر اسلام و صحابه و اهل بیت و نیز مطالب عرفانی و اخلاقی‌است. جامی همچنین قصایدی در مدح یا مرثیه سلاطین و حکمای زمانش سروده‌است. غزلیات جامی غالباً از هفت بیت تجاوز نمی‌کند و اکثراً عاشقانه یا عارفانه‌است....

سلاطین تیموری هرات در سراسر این دوره که تقریبا یک قرن طول کشید، یعنی از سال 807 ـ 912 هـ.ق تمدنی را ایجاد کردند و رنسانس باشکوهی را به میان آوردند. سلاطین، وزرا، شاعران، هنرمندان و پهلوانانی را به میدان کشیدند که نظیر آن در سایر دوره‌های تاریخ آسیا و سرزمین افغانستان کمتر سراغ شده می‌تواند. به‌ویژه دوره عروج تیموری‌ها زمانی بود که اولاد تیمور همه خراسانی، افغانی، هراتی و کابلی شده بودند و با کلتور و مدنیت مزج گردیدند و به شمول شاهرخ، بایسنقر، ابوالقاسم بایر، سلطان ابوسعید و سلطان حسین میرزا و ظهیرالدین محمد بابر و اولاد او در هند که همه آنها، دوره و عصر طلایی آرت، ادب، شعر، تصوف و دانش را ایجاد کردند و مشوق آن شدند. در این کتاب این دوره شکوفایی هرات در این عصر بررسی شده است.