این کتاب ترجمه بخشی از سفرنامه اولیا چلبی است که به گشتوسیاحت او در مناطق مختلف کردستان ترکیه امروز مربوط میشود و استاد بزرگواری چون سعید ناکام آن را از زبان ترکی به زبان کردی ترجمه و با عنوان «کرد در تاریخ همسایگان» انتشار داده است. این کتاب ترجمه فارسی آن است که به علاقمندان به تحقیق در فرهنگ و ادبیات و تاریخ و گذشته مردم کرد تقدیم شده است. خواننده با خواندن این کتاب، اوضاع و احوال مردم آن زمان و روابط اجتماعی آن دوران بهخوبی در نظرش مجسم میگردد.
نژاد آریایی در اطراف دریای خزر در دهها هزار سال قبل از میلاد ساکن بوده و شروع به نشو و نما و تکمیل وسایل زندگی مادی و معنوی خود نموده، پس از آنکه جا برای نشو و نما و سکونت آنها بهتدریج کم گردید، در پنج ستون به طرف جنوب، باختر، خاور، فلات ایران، آسیای کوچک و اروپا کوچ کردند. نژاد آریایی از این ایلات تشکیل شده و پس از کوچهای پشتسرهم در فلات ایران هر کدام در استانی جای گرفته و نام خود را به آن داده یا با نام آن نامیده شدهاند: هندوآریایی، پارتها، مادها (ارمن و کرد)، و پارسها. نویسنده در این کتاب به تاریخ یکی از شاخههای مادها که کردان هستند، پرداخته است.
نویسنده در این کتاب به بررسی چگونگی مواجهه کردها با مسلمانان از ورود مسلمین به مناطق کردنشین تا پایان دوره امویان میپردازد. در این رهگذر نخست روایات مربوط به منشأ کُردها به نثر در آمده است؛ روایاتی که بر هیچ یقینی استوار نیست و کُردها را جنّ، گریزنده از دست ضحاک، عرب و... دانستهاند. سپس به معرفی اقوام غیرآریایی و آریایی ساکن در مناطق کُردنشین پرداخته میشود و نقش آنها در به وجود آمدن نژاد کرد تبیین میگردد. آنگاه تفاوت نژاد کرد با واژه تاریخی اکراد (بادیهنشینان) بیان میشود.