کتابخانه مجازی ادبیات

واژه‌گزینی در ایران سابقه‌ای طولانی دارد و عمر آن به بیش از صدسال می‌رسد و فرهنگستان زبان و ادب فارسی سومین فرهنگستانی است که در طول این مدت به عنوان سازمان دولتی به این امر همت گماشته است. این کتاب پانزدهمین دفتر فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی است که با تلاش بی‌وقفه استادان و همکاران گروه‌های تخصصی واژه‌گزینی به انجام رسیده است. این دفتر نیز در سه فهرست جداگانه تنظیم شده است: فهرست اول، فهرست واژه‌های مصوب به ترتیب الفبایی فارسی همراه با تعریف واژه‌ها؛ فهرست دوم، فهرست واژه‌ها به ترتیب الفبای لاتینی و فهرست سوم، فهرست واژ‌ه‌ها بر اساس حوزه کاربرد و به ترتیب الفبای لاتینی است.

واژه‌گزینی در ایران سابقه‌ای طولانی دارد و عمر آن به بیش از صدسال می‌رسد و فرهنگستان زبان و ادب فارسی سومین فرهنگستانی است که در طول این مدت به عنوان سازمان دولتی به این امر همت گماشته است. این کتاب سیزدهمین دفتر فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی است که با تلاش بی‌وقفه استادان و همکاران گروه‌های تخصصی واژه‌گزینی به انجام رسیده است. این دفتر نیز در سه فهرست جداگانه تنظیم شده است: فهرست اول، فهرست واژه‌های مصوب به ترتیب الفبایی فارسی همراه با تعریف واژه‌ها؛ فهرست دوم، فهرست واژه‌ها به ترتیب الفبای لاتینی و فهرست سوم، فهرست واژ‌ه‌ها بر اساس حوزه کاربرد و به ترتیب الفبای لاتینی است.

در ارتباط با موضوع این مقاله باید گفت که غالب نوشته‌هایی که تاکنون درباره ساخت فعل در گویش‌های کرانه دریای خزر به رشته تحریر درآمده حاکی از آن است که در بعضی از این گویش‌ها گذشته نقلی وجود ندارد و گویشوران آنها برای بیان گذشته نقلی از گذشته ساده استفاده می‌کنند. نگارنده در مقاله حاضر با دسته‌بندی انواع ساخت‌های زمان گذشته ساده و گذشته نقلی در 60 لهجه و گویش ایرانی در صدد دست یافتن به این نتیجه است که گویش‌های مورد اشاره برعکس آنچه تصور شده است، در حقیقت برای بیان گذشته ساده از گذشته نقلی استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، این گونه گویش‌ها گذشته نقلی دارند ولی گذشته ساده ندارند. در زیر در ابتدا ساخت گذشته ساده و گذشته نقلی را در فارسی میانه، به اختصار، بیان می‌کنیم، سپس انواع ساخت گذشته ساده و گذشته نقلی را در لهجه‌ها و گویش‌های مورد بررسی ارائه می‌دهیم و در پایان به نتیجه‌گیری می‌پردازیم.

پژوهشگرانی که در زمینه زبان فارسی و گویش‌های ایرانی مطالعه می‌کنند، اطلاع دارند که خاورشناسان غربی، سال‌ها قبل، گویش‌های ایرانی را، براساس موازین آواشناسی تاریخی، به دسته‌هایی چون شرقی، شمالی غربی و جنوب غربی تقسیم کرده‌اند. نتیجه این تقسیم‌بندی این شده است که امروزه همه ما، به عنوان پژوهشگر ایرانی، بدون هیچ‌گونه تفکری درباره صحت یا سقم آن، این تقسیم‌بندی را پذیرفته‌ایم و در نوشته‌های خود به کار می‌بریم.