کتابخانه مجازی ادبیات

حکمت بوعلی سینا، تألیف محمدصالح حائری مازندرانی، کتابی است در پنج جلد با موضوع فلسفه اسلامی خاصه حکمت مشاء به زبان‌های فارسی و عربی، با مقدمه عمادالدین حسین اصفهانی مشهور به عمادزاده و به تصحیح حسن فضائلی. حکمت ابن‎ سینا کتابی است که حقایق و اسرار گفتارهای شیخ را که دیگران نادیده انگاشته‌اند، کشف نموده و عقاید اسلامی ساده را طبق مقررات قرآن و معتقدات اهل‎‌بیت(ع) و اتفاق امامیه و امت، به براهین فلسفی مبرهن ساخته و بدون مبالغه هر فصل یا صفحه از این کتاب، مشتمل بر نکات تازه و یا در بسیاری از مواضع متضمن مبتکراتی است. از جمله مسائلى که در این کتاب با تجزیه و تحلیل و به‌صورت صحیح اثبات شده است، اصالت وجود و وحدت وجود، پس از میرداماد است که از زمان صدرالمتألهین تا عصر سبزوارى به بعد رواج یافته و ملاصدرا خودش قبلا از متصلبین در اصالت ماهیت بود، سپس عدول کرد. در این کتاب، یعنى در جلد طبیعیات و علم النفس به تمام ادله اصالت وجود که حاجى سبزوارى به نظم کشیده، پاسخ داده شده و ادله شیخ اشراق و براهین خیام و رساله اعتباریت وجود و تأصل ذات مشروحا مذکور است و کتب میرداماد و شوارق و گفتارهاى محقق طوسى و محققین دیگر حقا اصالت مهیت را به بداهت رسانیده‌اند. ابن سینا هم بالصراحه قائل به اصالت ماهیت است و نسبت اصالت وجود بر وجه تباین حقایق وجودات به مشائیه سندى ندارد و متأخرین موجودات را در کلام به وجودات مشائیه اشتباه کرده‌اند؛ چنان‌که در محاکمات بدان اشاره شده و جز صدور و حصول و کون و سائر افعال عموم که همان مقتبس بودن ذات به علت است که شیخ در شفا و غیره آن را تکرار فرموده، چیز دیگرى در خارج نیست و در مسئله وحدت وجود هم عمده شبهه ایشان عدم صحت انتزاع مفهوم واحد از متباینات است. جلد اول این اثر در فن طبیعیات جسمانى و روحانى، یعنى علم النفس است که ضمنا در قسمتى از الهیات عامه و خاصه نیز سخن به میان آورده و چند رساله عزیز الوجودى در این مجلد ترجمه شده و با تحقیق در مواضع لازم ثبت شد؛ مانند رساله خیام در اصالت ماهیت و رساله عيون المسائل فارابى و إثبات المفارقات فارابى و رساله العروس شیخ و مواضعى از رساله الفردوس شیخ و ترجمه تلخیص شیخ رساله ارسطو را در نفس و ترجمه چند مقاله مخطوط‍‎. در مقدمه این مجلد قسمتى از اهم مسائل منطق است، به وضعى بی‌مانند و بی ى‎سابقه و در خاتمه آن قسمتى از الهیات خاصه است که به‌منزله مقدمه براى جلد الهیات است که سومین جلد کتاب خواهد بود و در این خاتمه مفصلا به نقد طریقه وحدت وجود پرداخته‌اند‎.

زندگانی یا سیره معصومین همواره چیزی فروتر یا فراتر از تاریخ نگاری و تراجم احوال دیگران بوده است. زیرا عنصر اعتقاد و مبالغه دوستانه و دوستدارانه در این کار دخالت می کرده است و تاریخ زندگانی بزرگان دین را بعضا با هاله ای از افسانه و اسطوره و خوارق عادات می پوشانده است. چنانکه از قرون اولیه تا نگارش ناسخ التواریخ همین دید حاکم بوده است. در عصر جدید تاریخ نگاری روشمندتر شده است و امروزه نسبت ندادن علم غیب و معجزات شگرف به ائمه اطهار به حساب کم اعتقادی یا بددینی تاریخ نویس یا سیره نگار گذاشته نمی شود. معصومین چهارده گانه دارای شخصیت قدسی و مقام عصمت اند و تصویر تحقیقی به دست دادن از زندگی و آثار آنان در عصر ما موثرتر از توصیف تبلیغی است. سیره های چهارده گانه این مجموعه با همین دید تاریخی – تحقیقی واقع نگاری نوشته شده است. زندگی ائمه اطهار که به قلم دکتر سیدمهدی جعفری است کلیه مقالات یازده گانه به همت شادروان محمدحسین مشایخ فریدنی، رفع الله درجته، تنقیح و تهذیب شده و بخش مناقب به هریک اضافه شده است.

مثنوی «هفت اورنگ» دارای هفت مثنوی است. خود جامی در مقدمه آن گفته: «چون این مثنویات هفتگانه بمنزله هفت برادرند که از پشت پدر خامه واسطی نهاد، و شکم مادر دوات چینی نژاد، بسعادت ولادت رسیده‌اند، و از مطموره غیب متاع ظهور بمعموره شهادت کشیده، می‌شاید که بهفت اورنگ که بلغت فرس قدیم عبارت از هفت برادران که هفت کوکبند در جهت شمال ظاهر و بر حوالی دائر نامزد شوند». این هفت مثنوی به ترتیب عبارتند از: سلسلة الذهب، سلامان و ابسال، تحفة الاحرار، سبحة الاسرار، یوسف و زلیخا، لیلی ومجنون، و خردنامه اسکندری.