کتابخانه مجازی ادبیات

یکی از شیوه‌های ابراز نظر در مورد قدرت و نظام سیاسی در دوره پهلوی دوم، سرودن شعر بود. از آنجایی که اختناق حاکم بر جامعه اجازه اعتراض و اظهارنظر صریح را نمی‌داد، بسیاری از افراد با استفاده از صنایع ادبی، چون کنایه، ایهام و ... در قالب شعر مخالفت خویش را با وضعیت موجود اعلام می‌کردند. از طرف دیگر تعدادی از طرفداران رژیم پهلوی نیز به وسیله شعر به تعریف از این رژیم می‌پرداختند. این کتاب اشعار مخالفین و موافقین رژیم پهلوی را با توجه به مبانی فکری آنها مطرح کرده و مضامین و معانی هرکدام را مورد بحث قرار داده است.

گرچه گویش سبزواری یکی از لهجه‌های فارسی دری است و سالیان دراز شلاق زبان‌های ناهماهنگی چون زبان ترکی، مغولی، عربی و ... را بر شانه خود تحمل کرده و امروزه در قسمت نسبتا وسیعی از خاک ایران تکلم می‌شود، هرگز نمی‌توان آن را از لهجه‌های دیگر زبان فارسی برتر دانست. وقتی از گویش سبزواری سخن گفته می‌شود و اختصاصات دستوری یا واژه‌های آن بررسی می‌شود، نباید این تصور پیش آید که با یک گویش صددرصد ثابت سروکار داریم و بین افراد مختلفی که با آن گویش تکلم می‌کنند، وحدت کلمه و لفظ برقرار است. در این کتاب لغات و اصطلاحات گویش سبزواری با شواهدی از اشعار محلی این شهرستان گردآوری شده است.

این کتاب نقد و بررسی‌ای کوتاه در شعر صائب و سبک هندی می‌باشد. در فصل اول کتاب نویسنده به طور گذرا اشاره‌ای به نقص‌ها و کاستی‌های تذکره‌ها کرده است. فصل دوم کتاب اختصاص به نقد و بررسی شعر صائب تبریزی دارد. در این فصل دو جنبه عمده شعر او از هم جدا شده و در دو قسمت جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است یعنی از جنبه‌های نقد صورت و نقد معنی. مهم‌ترین ویژگی سبکی در شعر صائب از رهگذر یک نازک‌کاری و ظریف‌سازی در تمثیل ایجاد می‌شود؛ بنابراین فصل سوم اختصاص به بررسی تمثیل دارد. با بررسی اشعار صائب معلوم می‌شود که در شعرهای او پیوسته صورت‌های مکرری وجود دارد؛ صورت‌های مختلفی که از سطح کلمه آغاز شده و تا سطح کلام ادامه می‌یابد. تکرار و نقد تکرار مبحثی است که در فصل چهارم کتاب بدان پرداخته شده است. فصل پایانی کتاب نیز اختصاص به بررسی بدیع در اشعار صائب دارد.

در فصل اول کتاب، به زندگی و شعر صائب تبریزی پرداخته شده است. در این فصل افزون بر این به سبک هندی و ویژگی‌های آن اشاره شده است. در فصل دوم گزیده‌ای از غزلیات صائب به همراه شرح آن آورده شده و فصل پایانی کتاب اختصاص به برگزیده و شرح غزلیاتی از چند شاعر دیگر در سبک هندی دارد. در این فصل اشعاری از بیدل عظیم‌ابادی، طالب آملی، غنی کشمیری، و کلیم کاشانی آورده شده است.