مولف کتاب برآن است نشان دهد بنای معروف نقش رستم و نیز نمونه کهنتر آن در پاسارگادن ابزاری دقیق برای رسد سایههای خورشید و استخراج تقویم و تنظیم سالنامهها در سراسر زمینهای ایران هخامنشی بوده است .کتاب با دو مبحث "گردش ظاهری خورشید" و "اخترشناسی و گاهشماری هخامنشی" آغاز میشود ;سپس مولف با این مباحث کتاب را پیمیگیرد :"نقش رستم و بنای آن"، "راهنمای عملی گاهشماری و سنجش زمان با استفاده از رصدخانه نقش رستم"، "اول مهرماه جشن مردگان و اول فروردین ماه، جشن نوروز" و برخی مباحث دیگر .کتاب با تصاویری از بنای نقش رستم به پایان میرسد .
موضوع کتاب حاضر در مورد رصدخانه نیمروز، مبدا گاهشماری در جهان باستان است که توسط رضا مرادی غیاث آبادی تالیف شده است. در این جستار برای نخستین بار این نکته پراهمیت معرفی و بررسی میشود که بنای معروف به "دهانه غلامان" در نزدیکی شهر زابل، ابزاری دقیق برای رصد سایه های خورشید و استخراج تقویم و تنظیم سالنامه بوده است. پیش از اینکه مجموعه دلایل و همچنین شیوه های نظری و عملی کاربرد بنای دهانه غلامان ارائه شود، نخست در دو بخش پیرامون پیشینه اخترشناسی در نیمروز و آگاهی هایی بنیادین از قواعد گردش زمین به دور خورشید یا به عبارت دیگر گردش خورشید از دیدگاه ناظر زمینی پرداخته میشود.
مجموعه ميراث جهاني پاسارگاد مجموعهاي از آثار باستاني برجايمانده از دوران هخامنشي است كه در شهرستان پاسارگاد در استان فارس واقع شدهاست. اين مجموعه دربرگيرنده " ابنيهاي چون آرامگاه كوروش بزرگ، باغ سلطنتي پاسارگاد، كاخ دروازه، پل، كاخ بار عام، كاخ اختصاصي، دو كوشك، آبنماهاي باغ شاهي، آرامگاه كمبوجيه، استحكامات دفاعي تل تخت، كاروانسراي مظفري، محوطه" مقدس و تنگه بلاغي است. پاسارگاد در دشتي مرتفع به ارتفاع ۱۹۰۰ متر از سطح دريا، در حصار كوهستان واقع شدهاست. در سده هفتم قمري اتابكي از سلغريان فارس درنزديك آرامگاه كورش مسجدي ساخت كه در آن از سنگ كاخها استفاده شدهبود. به مناسبت جشنهاي ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهي ايران در سال ۱۹۷۱ اين سنگها دوباره به جاهاي اصلي خود بازگردانده شدند. پس از اسلام و ورود تازیان به حوزه شاهنشاهی ساسانی و از بین رفتن بسیاری از مدارک و اسناد و نوشته های پیش از اسلام، پاره ای از شهرها و اماکن هم تغییر نام پیدا کرد. از آن جمله پاسارگاد هم به نام مهشد مادر سلیمان، مشهد مرغاب و مشهدالنبی و تخت سلیمان خوانده شد. آرامگاه کوروش در این دوره به قبر مادر سلیمان (سلیمان پیغمبر) معروف گردید و تمام این جلگه را نیز مشهد مادر سلیمان نامیدند و همین انتساب و معروفیت سبب گردید تا آرامگاه شهریار هخامنشی از دست انهدام تازیان و متعصبین جان سالم به در ببرد و ویران نشود…
موضوع کتاب حاضر در مورد رصدخانه نیمروز، مبدا گاهشماری در جهان باستان است که توسط رضا مرادی غیاث آبادی تالیف شده است. در این جستار برای نخستین بار این نکته پراهمیت معرفی و بررسی میشود که بنای معروف به "دهانه غلامان" در نزدیکی شهر زابل، ابزاری دقیق برای رصد سایه های خورشید و استخراج تقویم و تنظیم سالنامه بوده است. پیش از اینکه مجموعه دلایل و همچنین شیوه های نظری و عملی کاربرد بنای دهانه غلامان ارائه شود، نخست در دو بخش پیرامون پیشینه اخترشناسی در نیمروز و آگاهی هایی بنیادین از قواعد گردش زمین به دور خورشید یا به عبارت دیگر گردش خورشید از دیدگاه ناظر زمینی پرداخته میشود.
پژوهش های ایرانی دربرگیرنده مقاله های کوتاه و متعددی است که در حوزه مطالعات ایرانی و تحقیق و بررسی در فرهنگ و به ویژه پیشینه دانش در ایران نگاشته شده اند و برخی از آنها کتاب های منتشر نشده ای هستند که نویسندگان آنها برای نخستین بار و به دلیل نظرسنجی و ازریابی افکار عمومی و نقد و بررسی آثار خود، ابتدا چکیده ای از آنرا در این مجموعه منتشر می نمایند. پزوهش های ایرانی می تواند دامنه وسیعی از علوم گوناگون اما مرتبط با ایران شناسی را در بر گرفته و از لحاظ جغرافیایی، مرزهای سیاسی امروزی را نادیده بگیرد و گستره پژوهش را در میان همه مردمان سرزمین های ایرانی زبان و ایرانی تبار بپراکند. اما بی تردید در این میان جایی برای تعصب های قومی و اندیشه های جدایی طلبانه باقی نخواهد ماند. دفتر حاضر جلد دوم از این مجموعه دو جلدی است