کتابخانه مجازی ادبیات

سخن و سخنوران، کتابی است نوشتهٔ بدیع‌الزمان فروزانفر در شرح احوال و نقد و سنجش آثار ۵۵ تن نامورترین شاعران پارسی‌گوی قرن‌های سوم تا ششم هجری. سخن و سخنوران اولین بار در سال‌های ۱۳۰۸ و ۱۳۱۲ در تهران به چاپ رسیده‌است.

اين كتاب از سه بخش تشكيل شده است: آرا و افكار صوفيه؛ اعلام و مشايخ صوفيه؛ آثار و رسايل صوفيه. دومين جلد از مجموعه يادداشت‌های مجتبي مينوي به يادداشت‌هاي مربوط به تصوف و متصوفه كه جزو يادگارهاي فرهنگي مينوي ذيل شماره‌هاي 27 تا 30 معرفي شده، اختصاص دارد. نخستين جلد يادداشت‌هاي محتوي يادداشت‌هاي مربوط به «روش تحقيق» و «رجال» در سال 1375 چاپ و منتشر شد. در ابتداي كتاب در توضيح صوفي آمده است: «صوفيان را از بهر آن صوفي خوانند كه سرهاي ايشان روشن (صافي) بود و اثرهاي ايشان پاكيزه (نقي) بود و اسرار بواطن راست و آثار ظواهر را، و بشربن‌الحارث گفته صوفي آن باشد كه دل خويش را به خداي صافي كرده باشد، و بعضي گفتند صوفي آن باشد كه معاملت او با خداي صافي باشد و كرامت خداي نيز او را صافي باشد و قومي گفتند صوفيان را از بهر آن صوفي خوانند كه در صف اول‌اند پيش خدا يعني به بلند همت‌هاي ايشان و به اقبال كردن دل‌ها به وي ايستادن سرها پيش او.»

ابوالحسن بنی صدر نویسنده کتاب زن در شاهنامه در مورد کتاب این گونه توضیح می دهد: "این اثر حاصل یک سیر در شاهنامه و یک شک است.نگارنده فراوان شنیده و خوانده بود که شاهنامه حماسه ای سراسر ستایش پهلوانان ایران است که تاریخ داستانی قوم ایرانی از کهنترین ایام تا سلطه عرب بر ایران است که مجموعه ای از سنن و روایات مردمی از آغاز شاهنشاهی ایران تا استیلای اعراب است که بر آن بودم که از این مجموعه امرهای واقع که به جا و موقع وظایف زن راجع می شوند را بیابم و با امرهای واقع مضبوط در تواریخ مقایسه کنم. وقتی کار به خارج کردن این امرها رسید ، تصورم از شاهنامه نیز دیگر شده بود. از این رو در پی آن شدم که این امرها را در متن جریانی که فردوسی در اثر خویش گزارش کرده در رابطه با یکدیگر تحلیل کنم. به تدریج که در این کار پیش می رفتم، فردوسی حماسه سرا در ذهنم محو میشد و فردوسی عالم علم واحد انسان به جای آن شکل می گرفت. فردوسی دیگر حماسه سرا، قصه پرداز، زنده کننده دوران اساطیری و... نبود؛ مردی بود که یک نظریه جامع الاطراف را نه درباره یک ملت که درباره جهان نه درباره یک دوره که درباره همه دوره ها با نگرش در تاریخ جهان می ساخت و اثری میساخت که با گردش ایام "از باد و باران" گزند نپذیرد و همواره جام جهان نمای تاریخ ایران باقی بماند...".