منظومه گنجینه الاسرار نوشتۀ عمان سامانی، دربردارندۀ یکی از بهترین و تأثیرگذارترین اشعار مذهبی در وصف امام حسین (ع) و حادثه عاشورا است. این اثر شامل سرودههای شاعر مشهور عصر ناصرالدینشاه، میرزا نورالله بن میرزا عبدالله بن عبدالوهاب چهارمحالی ملقب به تاجالشعرا و معروف به عمان سامانی و مجموعهای از مرثیهها و سوگنامهها با درونمایهای غمناک از توصیف مظلومیت شهدای حادثه کربلا است. کتاب گنجینه الاسرار به دلیل نوع و شیوه بیانش توانسته به خوبی محتوایی عرفانی را انتقال دهد و مفاهیم بزرگ واقعه کربلا را با روایتی عاشقانه به طور محسوس و ملموس به نمایش بگذارد. عمان سامانی قالب وقوع را برای سرودن و سخن گفتن از واقعه عاشورا برگزیده است. گنجینه عمان که شامل 831 بیت میشود را میتوان یک سفرنامه هم دانست، سفرنامهای که گزارشگرِ حرکت عارفانه و روحانی قافله یاران امام حسین در مسیر شهادت است.
نگارنده در این کتاب، از کم و کیف واقعه عاشورا و جایگاه آن در شعر فارسی سخن میگوید و در این راه، مباحث کتاب را با شواهد مختلفی مشحون میسازد . کتاب با بررسی شعر از منظر قرآن و سنت آغاز میشود ;سپس از شعر عاشورایی و شعر آیینی تعریفی به دست داده شده، موضوعات شعر آیینی و چهرههای شاخص آن تا سده نهم معرفی میگردد ;آن گاه از پیشینه شعر عاشورا در زبان فارسی سخن میرود .مبحث بعدی کتاب درباره سیر تطور تدریجی شعر عاشوراست که این موضوعات را شامل میشود" :عوامل دخیل در تطور بیرونی و ساختاری شعر عاشورا " و "عوامل دخیل در تطور درونی و محتوایی شعر عاشورا ."مطالب بعدی کتاب عبارتاند از" :رویکرد شاعران به مفاهیم ارزشی عاشورا در دو دهه اخیر"، "بایدها و نبایدها در شعر عاشورایی "و "بررسی نوحهها و شعارهای عاشورایی ."
در این مجموعه نخست مختصری از شرح حال حاج شیخ عبدالسلام تربتی بیان شده سپس گزیده ای از سروده های مولف در موضوعات مختلف اجتماعی عرفانی و مذهبی فراهم آمده است
میرزا نورالله ملقب به تاجالشعراء و مشهور به عمان سامانی به سال 1258 قمری در سامان زاده شد و به سال 1322 دعوت محبوب خویش را اجابت کرد. او در خاندانی از اهالی عرفان رشد کرد و همین پرورش صوفیانه، نگاه او را به عالم تربیت نمود تا بتواند در کنار مشق شعر و تمرین ادبیات در محضر اساتید اصفهان و ارادت قلبی و کشفها و سرمستیهای خود را با ذوق درآمیزد و در ساختار شعر ریزد. این کتاب یکی از بهترین و تأثیرگذارترین اشعار مذهبی در وصف امام حسین (ع) و واقعه عاشوراست. این اثر شامل سرودههای عمان سامانی است و مجموعهای از مرثیهها و سوگنامهها با درونمایهای غمناک از توصیف مظلومیت شهدای حادثه کربلاست.
میرزا نورالله (عمان سامانی) (1258 ـ 1322 ق) مشهور به تاج الشعراء از شاعران شیعی دوره قاجار بود. این شاعر همچون دیگر علمای بزرگ سامان، تحصیلات ابتدایی خود را در مکتبخانههای محل فراگرفت و پس از تحصیلات مکتبخانه، راهی اصفهان گردید و مدرسه نمارود حجره گرفت. پس از آن وارد مدرسه صدر شد و از محضر اساتید بزرگ حوزه اصفهان در آن عصر بهرهمند شد. منظومه «معراجنامه» او درباره توحید و همچنین در منقبت پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع) است.