هدف از این تحقیق، بررسی و توصیف نظام آوایی گویش لری کهگیلویه(دهدشت) میباشد. گویش لری کهگیلویه یکی از گویشهای مناطق جنوبی ایران است که تا کنون پژوهش و بررسی زبانی مستقلی در خصوص آن انجام نشده است. تحقیق حاضر، که اولین بررسی نظاممند درباره گویش لری کهگیلویه است، نظام آوائی این گویش را، که شامل آواشناسی، فرایندهای واجی و ساختمان هجا میشود، تجزیه و تحلیل میکند. نتایج تحقیق نشان داد که نظام آوائی گویش کهگیلویه شباهت زیادی به فارسی معیار داشته و همانند فارسی دارای 42 همخوان است که تنها تفاوت آنها با یکدیگر تفاوتهای واجگونهای است. همچنین در گویش لری کهگیلویه، 8 واکه (دو واکه مرکب و شش واکه ساده) دیده میشود. مشخصترین فرایندهای واجی در گویش لری کهگیلویه را میتوان فرایندهایی چون همگونی، ناهمگونی، حذف، افزایش، قلب، تبدیل، کشش جبرانی و خیشو میشدگی برشمرد. هجاهای گویش لری کهگیلویه به شرح زیر است: الف) هجای کوتاه شامل یک همخوان آغازی و یک واکه ساده یا مرکب؛ ب) هجای متوسط شامل یک همخوان آغازی، یک واکه ساده و دو همخوان پایانی.
لری گویشی است که مردم سه استان چهارمحال و بختیاری، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد و مناطق مختلفی از استان فارس و قسمتهایی از استان بوشهر، کرمان و خوزستان بدان تکلم میکنند. این کتاب از نخستین تلاشها درباره «گویش لری بویراحمدی» میباشد. گویش مردم این استان با تفاوت آوایی جزئی در سراسر استان وسیله تکلم مشترک آنهاست. این گویش از گروه زبانهای ایرانی جنوب غربی میباشد. ساخت دستوری و واژگانی گویش لری و فارسی نشان میدهد که هر دو از فارسی میانه ساسانی که خود دنباله فارسی باستان میباشد، انشعاب یافته است.
تحقیق حاضر با اتخاذ روش تحلیلی ـ توصیفی و تبیین برخی از ویژگیهای فعال آوایی و فرایندهای واجشناختی گویش مازندرانی میپردازد. منظور از فرایندهای فعال، فرایندهای واجی از قبیل فرایند تشدید عارضی، همگونی و تضغیف یا نرمشدگی است. گویش مازندرانی در حاشیه سواحل جنوبی وجنوب غربی دریای خزر رایج است. از دیگر گویشهای خزری میتوان گیلگی، تالشی، تاتی و سمنانی را نام برد. در گردآوری دادههای این تحقیق، دادههای زبان پهلوی از فرهنگ کوچک زبان پهلوی نوشته دیوید نیل مکنزی و ترجمه مهشید میرفخرایی و دادههای زبان مازندرانی مبتنی بر تحقیق میدانی نگارنده است که خود گویشوار این گویش است.