نظامالدین عبدالواسع شنب غازانی تبریزی، معروف به نظام، یکی از ادیبان و شاعران و مورخان قرن هشتم هجری است. تذکره نویسان شرح حالی جامع از او ننوشتهاند و جزئیات زندگی او (خانواده، هنگام تولد، دوره تحصیل و زمان درگذشت) وی مشخص نیست. به سبب ارتباطی که با دربارهای حکومتی داشته کتابهایش را که با نثری فنی نوشته است، به فرمانروایان معاصر خود اهدا کرده است. در این مقال پس ار شرح مختصری از احوال او، به معرفی یکی از آثارش به نام رحیقیه و ربیعیه پرداخته میشود.
در مجموعه حاضر، زندگینامه، آثار خلاصهای از آرای هفده تن از نویسندگان، شاعران و هنرمندان دنیا معرفی شده كه عبارتاند از : ((ناثانیل هائورن( 1864ـ 1804)، نویسنده))، ((هرمان ملویل( 1891ـ 1819)، نویسنده))، ((والت ویتمن ( 1892ـ 1819)، شاعر))، ((استیفن كرین( 1900ـ 1871)، نویسنده))، ((جك لندن ( 1916ـ 1876)، نویسنده))، ((ویلاكاثر( 1947ـ 1876)، نویسنده))، ((سینكلر لوئیس( 1950ـ 1885)، نویسنده))، ((یوجین اونیل( 1953ـ 1888)، نمایشنامه نویس))، ((اسكات فیتز جرالد( 1940ـ 1896)، نویسنده، نمایشنامه نویس))، ((ارنست همینگوی ( 1961ـ 1899)، نویسنده، شاعر))، ((جان اشتاین بك( 1968ـ 1902)، نویسنده، نمایشنامه نویس))، ((لئونارد برنشتاین( 1990ـ 1918)، آهنگساز، رهبر اركستر، فیلمنامه نویس))، ((فرانك لوید رایت( 1959ـ 1869)، آرشیتكت))، ((ادگار دوگا ( 1917ـ 1834)، نقاش))، ((ونیسلا هومر، نقاش واقعگرا( 1910ـ 1836)، نقاش))، ((مری كاسات( 1926ـ 1844)، نقاش))، ((ایگورگرابار( 1960ـ 1871)، نقاش)) . گفتنی است كه هر معرفینامه با عكسهایی از شخصیت مورد نظر همراه است .
شاعر متخلص به فرات در یزد به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایى را در موطنش به پایان رسانید و براى فراگرفتن فقه و اصول به اصفهان و خراسان و بعد به تهران آمد و دوره دبیرستان را در دارالفنون به پایان رسانید. وى در ۱۲۹۸ ش. که انجمن ادبى ایران تأسیس شد سمت منشى انجمن داشت. سپس در انجمن ادبى حکیم نظامى و انجمن ادبى فرهنگستان عضو گردید. چندى نیز به تدریس مشغول و نظامت مدارس را عهده دار بود. در ۱۳۰۵ ش. به استخدام اداره کل ژاندارمرى درآمد. فرات از ۱۳۲۵ ش. به نشر قسمت هایى از اشعار خود همت گماشت. فرات در غزل سرایى ماهر بود و قسمتى از اشعار فکاهى او نیز با نام مستعار «ابنجنى» در روزنامه ها منتشر شده است. وى در تهران درگذشت. از آثارش: «ثمرات»؛ «رشحات»؛ «نغمات»؛ «قطرات»؛ «لمعات»؛ «نفحات»؛ دیوان شعر مى باشد. کتاب حاضر دیوان سوم، نغمات فرات است که شامل رباعیات، قطعات، قصائد، مثنوی، ترجیع، غزلیات و دیگر سخنان است.
کتاب «انیس العشاق» رامی نوعی فرهنگ زیباییشناسی و در باب خود یکی از فرهنگهای بیمانند و باارزش زبان فارسی است. در این فرهنگ به شمار فراوانی از واژههای گوناگون وصفی، تشبیهی و استعاری که در توصیف قسمتهای مختلف مختلف پیکرزیبایان و خوبرویان، مورد استفاده و اسعمال ادیبان و سخنوران قرار گرفته، اشاره شده و مؤلف کتاب هم با شناختی که از نحوه کاربرد چنین کلماتی دارد، آنها را تحلیل کرده و برای بیشتر آن واژهها شواهد شعری نیز ارائه کرده است. در این کتاب ضمن تصحیح «انیس العشاق» اشارهای به زندگی و آثار رامی شده و همچنین آثار دیگر او همچون منظومه باباکوهی، منظومه دهنامه، قسمتی از اشعار او و نیز بدایعالصنایع او نیز تصحیح گردیده و به هر یک به طور گذرا اشاره شده است.
غالب دهلوی فردی است دارای اندیشه وسیع و ادراک نیرومند و در سخنوری و نویسندگی دارای روشی خاص و شیوهای پسندیده. دیوان غالب مجموعهای است شامل: قصیده، غزل، قطعه، مثنوی و دیگر اقسام متداول شعر فارسی که در ضمن آنها به انواع موضوعات از قبیل توحید، عرفان، فلسفه، تاریخ و دیگر مسائل مختلف دینی، سیاسی و اجتماعی که بخشی از اغراض و هدفهای شعر و ادبیات است، اشاره شده است. او در ضمن اشعار و سخنان خود به نکات فراوانی از احساسات صادقانه بشری، عواطف انسانی، معانی بلند عرفانی، مضامین آسمانی، حقیقتجویی، خداخواهی، زیباییگرایی و حکمت و جز آن اشاره کرده و آنها را با بیان رسا و شیوا ارائه داده و از این نظر، فرهنگ جامعه بشری را پربارتر کرده است.