کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب حاضر، دیوان غزلیات و قصاید و تضامین مرحوم آیه الله عبدالرحمن لرستانی متخلص به "حیرت" است. وی در دوره زندگی سیاسی پاکبازی و بلندنظری و آزاد خواهی را مدنظر داشت. قسمتی از زندگی مرحوم حیرت مصادف با دوره مبارزات مشروطیت و روزگار استبداد صغیر بود و از این جهت پاره ای از اشعار غزلیات این دیوان بدان حوادث و ماجراها توجه دارد. مرحوم آیه الله لرستانی به خاندان عصمت و طهارت علاقه و ارادت خاصی داشت و این شور محبت از خلال قصاید و مدایح این دیوان به خوبی مشهود است و همین علاقه روحی و ارادت شدید او را واداشت که بیشتر اشعار خویش را به ستایش و ذکر فضایل خاندان نبوت اختصاص دهد وی در لابه لای سخنانش حاصل زندگی خود را عرض ارادت و انقیاد به پیشگاه ذات رسالت پناهی و خاندان گرامش میداند

ادب و ادبیات و آداب یک سلسله از احساسات و ادراکات هر قوم و ملتی است که در قالب الفاظ منثور و منظوم زبان ملی آن قوم و ملت ریخته میشود. هر چه دامنه لغات آنها وسیعتر باشد آداب و شئون ملی آنها عمیق تر می نماید، ادب نفسی و ادب درسی که عبارت از احساسات و ادراکات و تعلیم و تربیت ملی باشد مجموعه آداب و شئون ملیت را تشکیل می دهد و درباره آداب هر قوم می توان از آثار ادبی آنها حداکثر استفاده را نموده و به تمام شئون اجتماعی یک قوم واقف شد. دیوان الادب مشحون توحید، نبوت، امامت، معاد، فضیلت انسانی و مناقب محمد مثالب دشمنان آنها که در قرآن تعبیر به شجره طیبه و خبیثه شده می باشد. از خصایص حضرت ناظم معظم این است که مانند قصیده سرایان بزرگ پارسی و تازی قصاید بلند و چکامه های رسا به قوافی سخت سروده اند و مهارت ادبی و استادی ایشان در نظم خود بارزتر از آن است که گفته شود چه آثارش از آفتاب مشهورتر است. اگر مراد از نظم و تنظیم دیوان کلمات و الفاظ و مسجع و مقفی نمودن عبارات باشد کار بس آسان و سهل است. اما اگر غرض ریختن یک سلسله احساسات علمی در قالب الفاظ کوتاه و رسا برای برگشت دادن دیگران در این احساسات باشد که در عین حال رعایت سجع و قوافی ادب و ادبیات بشود کار مشکل و از عهده هرکس ساخته نیست و لذا در میان چند هزار شاعر فارسی زبان عده معدودی را می توان از این طبقه دانست

دیوان "میررضی دانش مشهدی" متضمن اشعاری است که در قالب‌های مختلف سنتی به نظم درآمده است .یادآور می‌شود "میررضی دانش مشهدی" در شمار شاعران سده یازدهم است که اینک نمونه‌ای از غزل‌های او درج می‌گردد :تا به فکر توبه از شرب مدام افتاده‌ام/ همچو، مینای تهی از چشم جام افتاده‌ام/ بی‌کدورت عالمی خواهم که چشمی واکنم/ در میان دود و گرد صبح و شام افتاده‌ام/ همنشینان جا ز خونگرمی در آتش کرده‌اند/ در میان من همچو داغ لاله خام افتاده‌ام/ از فراموشان صیادم، ولی افتاده است/ شور در شهر قفس تا من به دام افتاده‌ام/ دانش آزادی همین در حلقه گم گشتگی‌ست/ چون نگین از سادگی در قید نام افتاده‌ام .

مولانا صائب تبریزی مشهورترین شاعر دوران صفوی و یکی از غزلسرایان نامدار ایران است. این گوینده رنگین خیال و مضمون آفرین، پایه سبک اصفهانی (معروف به هندی) را به اوج کمال رساند و در این طرز، صاحب شیوه‌ای خاص شد که در حقیقت باید "سبک صائب" نامیده شود. کلیات او را که شامل غزلیات، قصاید و چند قطعه و مثنوی کوتاه است، بین 120 تا 200 هزار بیت- و بیشتر هم- نوشته‌اند. رقم صد هزار بیت را به تحقیق می توان پذیرفت. تدوین حاضر به تقریب دربرگیرنده 74 هزار بیت از اشعار مولاناست که در شش مجلد به چاپ رسیده است. نسخه حاضر شامل غزلیات (ن-ی) و جلد ششم از این دیوان است