کتابخانه مجازی ادبیات

پرینس‌( PRiNCE1978) جملات گسسته را به دو دسته کانون ـ تکیه‌دار و پیش‌انگاره ـ اطلاعی تقسیم می‌کند و معتقد است که این دو مقولاتی متمایز هستند. لمبرکت‌ (LAMbRECHT 1998,2000) باور دارد که آنچه پرینس پیش‌انگاره ـ اطلاعی‌ می‌خواند، در حقیقت از جنس همان جملات گسسته کانون ـ تکیه‌دار هستند، منتها در آنها انطباق کاربردشناختی در جهت مقاصد بلاغی روی می‌دهد؛ پس جملات‌ گسسته مقوله‌ای واحدند. در مقاله حاضر، از موضع لمبرکت حمایت می‌شود. به‌ همین منظور، پیکره‌ای مشتمل بر دویست جمله گسسته از متون نوشتاری زبان‌ فارسی گردآوری شد که نیمی از آن متعلق به متون ادبی از قبیل رمان، نمایشنامه و نثر ادبی است و نیمی دیگر مربوط به متون غیر ادبی مانند متون علمی، تاریخی، خبری‌ و روزنامه‌هاست. براساس داده‌های فارسی، استدلال می‌شود که جملات گسسته‌ دارای ویژگی‌های مشترک کاربردشناختی، نحوی و معنایی هستند، پس مقوله‌ای‌ واحدند. به‌علاوه، با اتکا برداده‌های فارسی، نشان داده می‌شود که منظور از انطباق‌ کاربردشناختی چیست و در چه شرایطی روی می‌دهد. در نهایت نیز هفت دلیل برای‌ وجود انطباق کاربردشناختی اقامه و تعبیر نگارندگان مقاله از انطباق کاربردشناختی‌ در جهت مقاصد بلاغی ارائه می‌شود. هدف از مقاله حاضر این بوده است که هم‌ توصیفی از جملات گسسته زبان فارسی ارائه شده، هم دو چارچوب نظری عمده‌ برای توصیف جملات گسسته محک زده شود. همچنین، این هدف جنبی و در عین حال بسیار مهم دنبال شده است که جای خالی مطالعات ساختار اطلاعی در حیطه دستور پژوهشی و دستورنویسی زبان فارسی نشان داده شود.