کتابخانه مجازی ادبیات

سخن و سخنوران، کتابی است نوشتهٔ بدیع‌الزمان فروزانفر در شرح احوال و نقد و سنجش آثار ۵۵ تن نامورترین شاعران پارسی‌گوی قرن‌های سوم تا ششم هجری. سخن و سخنوران اولین بار در سال‌های ۱۳۰۸ و ۱۳۱۲ در تهران به چاپ رسیده‌است.

کتاب حاضر حاوی مطالب بسیاری در باب تاریخ ایران قبل از اسلام است که مولف از ماخذ موجود در عصر خود نقل کرده است و بعید نیست بعضی از این ماخذ را فردوسی نیز برای نظم شاهنامه خود بکار برده باشد و امروز هیچ یک از آنها در دست نیست. مرحوم ملک الشعراء بهار "غرر اخبار ملوک الفرس" بی‌هیچ گونه تردید از ثعالبی نیشابوری می‌دانست ثعالبی را از شعوبیه و اثر او را در زمینه آثار شعوبیه معرفی کرده است. ثعالبی در بیشتر آثار خود سعی دارد تا حکمت و خرد ایرانیان و سایر اقوام را بنمایاند و روشن نماید که ایرانیان و بعضی اقوام دیگر به سبب سوابق تاریخی دارای حکم و اندیشه‌هایی عمیق‌تر و برترند.

این مقاله به بررسی پیشینه فنون و صناعات ادبی و مبتکران آن می‌پردازد، موضوعی که تاکنون تحقیق جامع و دقیقی درباره آن نشده است. بررسی پیشینه فنون ادبی به بحث و تحقیق پیرامون صناعات کمک زیادی می‌کند و باعث درک عمیق دانش‌پژوهان در راستای درست تشخیص دادن زیبایی‌های سخن و بهبود بخشیدن کلام ادبی می‌گردد. در واقع، هدف از بررسی سابقه صناعات ادبی، آشنایی دانش‌پژوهان با مبدعان و تحول و تطور آن است تا با مراجعه به منابع گوناگون و مطالعه پیشینه این صناعات، بتوان به چگونگی شکل‌گیری آنها و نکات ارزنده بلاغی پی برد. مطالعه در این مقاله به روش اصیل (Original) انجام گرفته و جامعه آماری شامل صناعاتی است که با تحقیقات گسترده در مباحث بلاغی، مبدعان آنها معلوم شده است. در این روش ابتدا کتب مهم بلاغی از آغاز تاکنون بررسی شده و سپس این آثار با یکدیگر تطبیق و صنایع ادبی استخراج گردیده است. با بررسی صناعات مشخص می‌شود ابداعات دانشمندانی مانند ابن معتز، قدامة‌بن جعفر، ابوهلال عسکری، ابن‌رشیق قیروانی و ابن‌ابی‌الاصبع در بلاغت از دیگران بیشتر بوده است و سابقه صنایع ادبی با نام اولین مبدع آنها ذکر گردیده است.