بزرگان ادب فارسي همواره سعدي را به زبان شيرين، فصيح و سادهاش ميستايند. اين نوشته قصد دارد تا با بررسي زبان غزلهاي سعدي، در حد بضاعت خود، به راز زيبايي و سادگي کلام سعدي پيببرد. به اين منظور زبان غزلهاي او را از ابعاد مختلف تحليل کرده است. در ابتدا ويژگيهاي کلام سعدي در سطح واژگاني و نحوي و شيوه جملهبندي بررسي شده است، در ادامه پيرامون ديگر اجزاي زبان سعدي يعني طرز کاربرد حروف، حذف و ايجاز کاربرد زبان محاورهاي و زبان کنايهاي سخن رفته است و در نهايت به نقش زبان در پديدآوردن تصويرهاي بيتصوير پرداخته است.
زبان مجموعه ای قراردادی از سمبل های صوتی است و چیزی نیست که به طریقی ناگهانی به وجود آمده باشد. تکامل زبان با تکامل خود انسان همگام بوده و تحقیق در پیدایش آن با تحقیق در زندگی انسان توام است. بسیاری براین باورند که همه زبانها از یک زبان اصلی منشعب گردیده و به تدریج شباهت خود را به زبان مادری از دست داده است. همه کسانی که با زبان یا آموزش آن سروکار دارند به احتمال زیاد این داستان کتاب مقدس را شنیده اند که: وقتی تمامی ساکنین کره زمین از یک زبان واحد چند کلمه ای استفاده می کردند انسانها در یک دشت بزرگ گرد هم آمدند و گفتند: بیایید برای خود شهر و برجی به بلندای آسمان بسازیم، و بدین ترتیب برای خود نامی باقی گذاریم. آنگاه خداوند به شهر و برج آنها درآمد و گفت"اگر انسان با داشتن یک زبان واحد بتوان برای اولین بار این چنین کار خطیری را انجام دهد بی شک بعدها نیز می تواند هر تصمیم دیگری را نیز عملی نماید. از این رو زبانشان را در هم و برهم می کنم تا قادر به درک گفتار یکدیگر نباشند".و آنگاه خداوند آنها را به سراسر کره خاکی پراکند تا بدین ترتیب آنها از ساختن شهر خویش صرفنظرکنند. این برج را برج بابل نامیدند. زیرا خداوند زبان آنها را درهم و برهم کرده بود...
دستور لفظی است مرکب از دست (نام عضو معروف) و ور (پساوند اتصاف). دستور معانی مختلفی دارد که در این کتاب مراد از آن دانشی است که از انواع کلمه و جملهبندی زبان فارسی گفتگو میکند و فن درستنوشتن و درست سخن گفتن زبان فارسی را میآموزد. بنابراین دستور امروزه هم جنبه علمی دارد و هم دارای جنبه فنی است. در این کتاب در چهار بخش به این موضوعات پرداخته شده است: حروف و حرکات، جمله و چگونگی ترکیب اجزاء آن، انواع کلمه، و پیشاوند و پساوند.