کتابخانه مجازی ادبیات

بي‌شک صائب تبريزي يکي از پرکارترين، پراثرترين، بلند انديشه‌ترين و موشکاف‌ترين و مضمون آفرين‌ترين شاعران ادب پارسي و يکي از معروفترين شاعران سبک هندي است. صائب به پشتوانه فکر دقيق، ذهن روشن و خلاق و انديشه نکته سنج، از بهترين‌هاي ادبي ايران است. صائب شبکه‌هاي به هم تنيده مضامين ذهني خويش را با الهام از ايهام ظاهري و دروني عبارات و دور نماي تلميحي واژه‌ها، در بوم نقاشي کلام خود به تصوير مي‌کشد و آيينه تمام‌نماي ظرافت‌ها، ريزه کاري‌ها، نکته سنجي‌ها، و باريک انديشي‌هاي شيوه نوين مي‌گردد. او از کنار طبيعت عالم وجود، به راحتي و آساني نمي‌گذرد بلکه مي‌ايستد، از آن الهام مي‌گيرد، مضمون و موضوع و خميرمايه کار خود قرار مي‌دهد و جامه هنري بر آن مي‌پوشاند و در ساختار دو کفه‌اي عيني و ذهني، معادله‌اي براي آن ترسيم مي‌کند تا به همين دستاويز، رنگ تمثيل و تعليل هنري را در اشعار خود پررنگتر و خواننده را مسحور ظرافت کلام و سخن خود نمايد. ويژگي مهم عدم ارتباط بين بيت‌ها سبب شده تا بناي شعرهاي اين سبک بر تک بيت‌ها استوار شود و در نتيجه، رواج بيت‌هاي آن بين مردم بيشتر از سبک‌هاي ديگر باشد، بطوري که اکثر بيت‌هايي که در بين مردم به عنوان شاهد يا ضرب‌المثل به کار مي‌رود از شاعران سبک هندي است. مصراع برجسته از موتيوهاي رايج در شعر صائب است. شعر‌هاي سبک هندي که عمدتا غزل هستند مبتني بر بيت است و ارزش هر شعر در بيت‌هاي آن است. بسامد به کارگيري اسلوب معادله در اشعار صائب بسيار بالاست. هرچند تناقض‌گويي در بين شاعران پرکار اجتناب ناپذير است، ولي تناقض‌گويي صائب در بين اين نوع از شاعران، از شهرت خاصي برخوردار است. در تمثيل‌هاي صائب ارتباط معمولا دو جزیي است، يعني دو جزء در مصراع اول با دو جزء در مصراع دوم با يکديگر مرتبط مي‌شوند و معادله شعري را برقرار مي‌کنند. گاهي ارتباط بين اجزاي دو مصراع سه جزیي مي‌شود و گاهي ارتباط‌ها از اين هم بيشتر مي‌شود. يکي از مختصات چشمگير شعر صائب در حوزه ترکيب‌ها، بسامد بالاي ترکيب‌هاي استعاري است که از رهگذر شخصيت بخشيدن به اشيا حاصل مي‌شود. از ويژگي‌هاي منحصر به فرد صائب و ديگر شاعران اين سبک، نحوه به کارگيري از ساختي خاص از ايهام در بسامدي بسيار بالاست که در آن ترکيبات اسمي و فعلي، به دو يا چند معني بيان مي‌شوند. صائب همانند شاعران سبک هندي در استعمال ترکيبات خاص که از ويژگي‌هاي سبکي اين دوره محسوب مي‌شود، فروگذاري نکرده است.