کتابخانه مجازی ادبیات

هوشنگ گلشیری از جمله داستان‌نویسان ایرانی بود که همواره کارش و نوع نگاهش به ادبیات و از آن فراتر به فرهنگ و سیاست را توضیح می‌داد. از گلشیری نقد و نظرهای بسیاری باقی مانده است که بخشی مهم از نقدنویسی معاصر فارسی به شمار می‌روند. گلشیری در برخی آثارش از جمله در کتاب «در ستایش شعر سکوت» نشان داده که تا چه حد در زمینه نقد شعر چیره‌دست و صاحب‌نظر است. او همچین در طول سال‌های مختلف در زمینه داستان‌نویسی نیز نقد و مقالاتی متعدد نوشته بود. اما همه نقدهای گلشیری به داستان و شعر مربوط نیست. او در زمینه سینما، اسطوره‌شناسی، ادبیات کلاسیک، سیاست و... هم مقاله‌های زیادی نوشته و در هریک دغدغه‌ها و علایق و جهان‌بینی‌اش را توضیح داده است. بخشی از مهم‌ترین نقد و نظرهای هوشنگ گلشیری در کتاب دو جلدی «باغ در باغ» در اختیار ماست. مقالات کتاب «باغ در باغ» نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین چهره‌های فرهنگ ما در دوره معاصر جهان را از چه دریچه و منظری می‌دیده است. مقالات گلشیری در این کتاب می‌تواند پایه و اساسی برای شکل‌گیری درکی عمیق‌تر از فرهنگ و ادبیات به وجود بیاورد. مقالات، نقدها و مصاحبه‌هایی که در کتاب «باغ در باغ» گرد آمده‌اند به سال‌های مختلفی مربوط‌اند و از این نظر می‌توانیم سیر تکوین نگاه گلشیری را هم ببینیم. در این روند می‌بینیم که نگاه و آرای گلشیری هیچ‌وقت بیرون از زمینه و زمانه‌ای که در آن حضور داشته نبوده است و او همواره نسبت به اجتماع و آنچه در جهان اطرافش می‌گذشته حساسیت داشته است. نقدها و مقاله‌های کتاب «باغ در باغ» موضوعاتی بسیار متنوع دارند و این نشان‌ دهنده ذهنیت چندبعدی گلشیری است. او در نقد و نظرهایش به موضوعات گوناگونی چون سنت ادبی و شعر کلاسیک، نگاه به طبیعت، مسئله جبر و اختیار، ارتباط سیاست و ادبیات، اهمیت درک دیگری، فرم‌ها و تکنیک‌های نویسندگی و موارد متعدد دیگر توجه کرده است. گلشیری در مصاحبه‌ای که به اواخر دهه چهل برمی‌گردد می‌گوید هدفش از داستان‌نویسی شناخت انسان است. این مصاحبه که در کتاب «باغ در باغ» منتشر شده، نشان می‌دهد که او تا چه حد برای داستان‌نویسی اهمیت و ضرورت قایل بوده است. گلشیری داستان‌نویسی بود که به داستان‌نویسی مدرن و شیوه‌های روایتی چون جریان سیال ذهن توجه داشت اما در عین‌حال در کتاب «باغ در باغ» می‌بینیم که او به هیچ‌وجه اهمیت رئالیسم را انکار نکرده است. او اعتقاد داشت که: «رئالیسم یعنی تلقی پس از کپرنیک و گالیله و کپلر از جهان، رد تلقی افلاطونی و ارسطویی، یعنی فروتن شدن، پذیرفتن که به جای شناخت آن مثال ازلی ابدی، همین نمونه جزیی را بشناسیم. به جای آن کلی از کل به جزء رفتن، به همین نمونه زمینی در زمان و مکان بنگریم.» خواندن کتاب «باغ در باغ» به خصوص برای داستان‌نویسان و کسانی که به نقد ادبی علاقه‌دارند حایز اهمیت است. با خواندن این کتاب وجوه مختلف زیبایی‌شناسی یکی از مهم‌ترین نویسندگان معاصر ایرانی را درمی‌یابیم. کتاب دو جلدی «باغ در باغ» اثر هوشنگ گلشیری در نشر نیلوفر منتشر شده است.

کتاب مجموعه‌ای است از مقالات "هوشنگ گلشیری" که در دو جلد به طبع رسیده است. جلد نخست به "نقد شعر"، "نقد داستان" و "چند یادداشت" اختصاص یافته و در جلد دوم علاوه بر ادامه چند "یادداشت" این مطالب به چشم می‌خورد :یاد یاران (یادی از بهرام صادقی، نقل نقال :در باب اخوان ثالث و شعر او، دو راهه من و من دیگر :در احوال و آثار زنده‌یاد احمد میرعلایی) ;در باب ادب کهن ;سینمای معاصر ;گفتگوها .

این پژوهش برآن است تا بر پایه نظریه‌ «خواننده‌ نهفته در متن» از ایدن چمبرز، دو داستان از تازه‌ترین آثار‌ احمدرضا احمدی،‌ پروانه روی بالش من به خواب رفته بود و دخترک، ماهی، تنهایی را بررسی کند. چمبرز، برای شناخت خواننده نهفته و ویژگی‌های او، بررسی چهار عنصر سبک، زاویه دید، طرفداری و شکاف‌های گویا را پیشنهاد می‌کند؛ عناصری که در کتاب‌های کودک اهمیت بسیار دارند و نویسنده به یاری آن‌ها می‌تواند با خواننده ارتباط برقرار کند و او را به درون متن فرا‌بخواند. یافته‌های پژوهش نشان داد، خوانندگان نهفته‌ی آثار احمدی، کودکانی اندیشمند و توانا با تخیلی ناب و روحی کنجکاو هستند که می‌توانند از زیبایی‌های متن لذت ببرند و به کشف مفاهیم نهفته در آن بپردازند. هم‌چنین عمق و ژرفای آثار او می‌تواند نوجوانان و بزرگ‌سالان را نیز به خواندن داستان‌های او بر‌انگیزد و لذت مخاطبان سنین دیگر را به دنبال آورد.

این کتاب دربردارنده مقالات "هم‌اندیشی زبان و ادبیات فارسی در سده‌ نهم" است که به اهتمام دانشگاه هرمزگان برگزار گردید. برخی از مقالات عبارت‌اند از: "تمثیل و داستان در عقل و عشق صائن الدین اصفهانی/ صابر امامی"، "مراثی جامی و جایگاه آن در ادب غنایی قرن دهم/ نصرالله امامی"، "نقد عناصر قصه در قرن نهم هجری/ محسن ذوالفقاری"، "همگامی ادبیات با هنر در سده‌ دهم هجری/ ابوالقاسم رادفر"، "جامی، شاعر معترض اجتماعی/ سهیلا صارمی"، "آسیب‌شناسی تعریف انسان در قرن نهم با نگاهی با شعر جامی/ مصطفی صدیقی"، "معماپردازانی در قرن نهم/ محمدرضا عمران‌پور"، "ویژگی‌های زبانی متون تاریخی در سده‌ نهم/ محمد فضیلت"، "مهم‌ترین تذکره‌ عرفانی سده‌ نهم/ رحیم کوشش"، "شعر بازاری در قرن نهم با رویکردی به جامعه‌شناسی تاریخی و ادبی/ مصطفی ندیم" و "انعکاس جلوه‌های اجتماعی، فرهنگی در هفت اورنگ جامی/ حسین نوین".