با گذشت چند قرن پس از زمان سعدی و حافظ چه بسیار کتب، رسالات و مقالاتی درباره مراتب فضل و هنر این دو شاعر نگاشته شده است. اما مراتب علمی این دو شاعر آنقدر بالاست، که تحقیقات مفصل نسبت به مقام آنها، مختصری بیش نیست. در کتاب حسن صدر حاج سید جوادی مقایسه اشعار سعدی و حافظ مورد بررسی قرار گرفته است و علاوه بر آنکه نکات و دقایق اشعار هر یک به تنهایی نشان داده شده است و در مقایسه با یکدیگر نیز زرّ ناب گفتار هر یک با محک اشعار دیگری بهتر نمایان گردیده است. در این اثر موضوعاتی چون: غزل چیست، زمان سعدی و حافظ و تاثیر محیط در غزلیات آنها، مقایسه این دو از نظر مختصات معنوی و مضامین، حکمت و عرفان در غزلیات سعدی و حافظ و ... مطرح شده و در سال 1332 توسط چاپ نور انتشاریافت.

منابع مشابه بیشتر ...

653d01d26a9c8.jpg

حکمت، عرفان و اخلاق در شعر نظامی گنجوی

محمدتقی جعفری

اين اثر كه براى نخستين‌بار در سال 1370 خورشيدى منتشر شده است، مجموعه تحليل‌ها و تفسيرهاى نويسنده پيرامون مناجات‌هاى نظامى گنجوى است. نظامى در آغازِ برخى منظومه‌هاى خود، به مناجات با حق تعالى پرداخته است. مى‌توان گفت: تنها در يك مورد است كه هيچ فردى، حتى فيلسوف و شاعر و هنرمند، براى بيان مقاصد خود، دشوارى ندارد، و آن هم نيايش است. در نيايش، آدمى با خدايى روبروست كه به خوبى مى‌تواند مقاصد و نيت‌هاى خود را به خوبى بيان كند، و در عين حال، اين اطمينان را دارد كه مخاطب، مقاصد و نيت‌هاى او را درمى‌يابد. در نيايش، فرد هر چيزى را در دل بيان مى‌كند، و ميان خود و خداى خويش، هيچ حجابى نمى‌بيند. در نيايش‌هاى نظامى، انديشه و شخصيت نظامى آشكار مى‌شود. نحوة سخن گفتن او با خداوند، و مضمون‌هايى كه در توصيف حضرت حق به كار مى‌بَرَد، از جمله حكمت‌هاى عميقِ اين شاعرِ بزرگ است. در كتاب حاضر، محمدتقى جعفرى بر آن نبوده تا همة مطالب و مضامينِ عميقِ نظامى را از لابلاى اشعار او استخراج و تحليل كند، چرا كه بايد اثرى چند برابر اين كتاب مى‌نگاشت. او براى آن كه گوشه‌اى از انديشه‌هاى عميق و الهىِ نظامى را نشان دهد، به تحليل بعضى از نيايش‌ها بسنده كرده، و در لابلاى فصل‌هاى گوناگونِ اثرِ حاضر، مضامين و مفاهيم بسيار والايى از آن حكيم فرزانه بيان كرده است. رسالت شعر و شاعرى، اصولِ كلىِ حاكم بر مناجات‌ها، حكمت، عرفان و اخلاق، از جمله مباحثى است كه نويسنده به تحليل آنها پرداخته، و چنين مى‌توان دريافت كه نظامى تنها يك شاعر نيست، بلكه جزو حكماى بزرگ به شمار مى‌رود. اين اثر، با وجود حجم اندك آن، نكات مهمى را در شناختِ تفكرِ نظامى بيان مى‌كند كه براى دانش‌پژوهان ارزش بسيارى دارد.

649ad2680d192.jpg

از زبان شناسی تا ادبیات

منصور اختیار

فصل اول کتاب که دهها صفحه را فراگرفته است، وظیفه بحث در "سبک" و "سبک شناسی" را تقبل کرده است. در معرفی این مباحث به نظر رسید که بهتر است بسیاری از کلمات مثل "ادبیات" و "معنی" مجددا مورد رسیدگی تازه قرار گیرد و یکبار دیگر این کلمات از نظر "زبانشناسی" بررسی شود. بعدا سعی شد تا مراکزی که عهده دار مطالعه امکانات جدا کردن "صورت" از "معنی" است معرفی شود؛ تا روشن گردد که دشواریهای این امر چیست و چرا در قرن اخیر مساعی فراوان برای جدائی "صورت" از "معنی" بکار رفته است. در بخش دو باید به خاطر سپرد که "معنی" و مطالعه آن از دشواریهای کنونی دنیای ماست. از زمانی که قدرت فلسفه و استقلال سرزمینهای آن به انقراض گرائیده و به مرزهای آن تجاوزاتی شده، فلسفه از یک واحد مستقل به اجزاء پاره پاره درآمده و هر جزء آن به علمی وابسته و مرتبط شده است. ناچار "معنی" و "دلالت" هم توان حفظ تمامیت نیافته و علوم دیگر سرپرستی و اداره آن را عهده دار شده است. از این جاست که هر چه درون "دلالت" و " معنی" را بیشتر بشکافند، مشکلات آن ظاهرتر و فزون تر می شود تابجائی که اکنون این دشواری به صورت یکی از پیچیده ترین معماهای عصر ما درآمده و علم امروز در مقابل آن درمانده گشته است. در فصل سوم کتاب به صنعت شاعری دیگر او که تکرار یک صامت در آغاز دو یا چند کلمه یک بیت است توجه گردیده است. در این فصل کوشش شده تا ارتباط میان صامتهای تکرار شده در اول کلمات یک بیت با "معانی" مورد نظر شاعر نشان داده شود. در این فصل اشاره شده که امرسون بارها و با نظم خاص صامت آغازی کلمات یک بیت را با مقاصد مختلف مربوط کرده است ولی کمتر کسی متوجه این ارتباط شده است. در فصل چهارم مطالعه کلمات مرکب شعر او مورد توجه است. برای اینکه باز "سبک" امرسون در ساخت و بافت کلمات روشن شود. هزاران کلمه مرکب شعر او بررسی گردیده و نحوه و "سبک" پیوستن کلمات مرکب او مثل شیوه اتصال دو اسم، اسم و صفت ، اسم و قید، صفت و اسم، فعل و اسم نظائر این ترکیب ها طبقه بندی شده است. بعدا "سبک" او در اتصال کلمات با شیوه شاعران دیگر در ترکیب و ساخت کلمات مرکب مقایسه گردیده است. کوشش شده تا توجه خواننده باصالت "سبک" او در اصل کلمات معطوف شود. زیاده بر یکصد و ده مورد دیده شد که آنها را باید اثرات خلاقیت او در سکه زنی کلمات مرکب در واژگان انگلیسی دانست. در فصل پایانی به کاربرد کلمات و خصوصیات دستوری امرسون از باب اسم و صفت و قید و طرز پیوستگی و ارتباط آنها به یکدیگر توجه شده تا از این راه بتوان وجه دیگر از "سبک" او را دسته بندی کرد.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

658af2d95c113.jpg

گنجينه نثر پارسی

حسن صدر حاج سید جوادی

از مقدمه کتاب: "ادب پارسی بی تردید یکی از غنی ترین آثار اندیشه بشری است. دوران ممتد فعالیت ادبی و محیط پهناوری که برای این فعالیت در دوره های مختلف وجود داشت، به زبان فارسی توفیق داد تا از حیث اندوخته های ادبی در جهان کمتر نظیر و مانندی یابد و همین دو عامل اساسی به تنوع پردامنه آثار ادبی از حیث موضوعات و مطالب و سبکهای گفتار و اسالیب فکری یاوری بسیار کرده است. به نحوی که واقعا تحقیق در کمیت و کیفیت آثار ادبی پارسی از جمله کارهای دشوار است…"

نثر
کتاب
60254ab54ee11.png

فارسی و تاریخ ادبیات (سال دوم دانشسرای راهنمایی)

حسن صدر حاج سید جوادی

این کتاب که برای دانش‌آموزان سال دوم دانشسرای راهنمایی به نگارش درآمده، دربرگیرنده این مباحث است: علوم و ادبیات در دوره مغول و تیموری، نثر در دوره مغول و تیموری، جداب سعدی با مدعی در بیان توانگری و درویشی، تربیت از منظر سعدی، هفت مرحله سلوک، ابن یمین، مولوی، حافظ، ناتورالیسم، خواجوی کرمانی، خواجه نصیرالدین طوسی، جامی، علوم و ادبیات در دوره صفویه و .... .

تاریخ ادبیات/تاریخ ادبیات فارسی
کتاب