باستان‌گرايي يکي از شگردهاي آشنايي‌زدايي در نظريه فرماليست‌هاي روس است. کاربرد زبان آرکائيک يا گريز شاعر از گونه زبان هنجار، و به کارگيري ساخت زباني گذشته که امروزه در زبان معيار کاربرد ندارد، باستان‌گرايي (Archaism) ناميده مي‌شود. اين پژوهش بر آن است تا باستان‌گرايي (هنجارگريزي زماني) را در شعر حميد مصدق مورد بررسي و مداقه قرار دهد. در خور تامل است که حميد مصدق، متناسب با ساخت بياني شعر خويش، گاهي به عمد و گاه ناخودآگاه به کلمات آرکائيک روي مي‌آورد. او اين نکته را در نظر دارد که اين شگرد از مهم‌ترين شيوه‌هايي است که به زبان شاعر تشخص مي‌بخشد، زيرا شاعر با روي آوردن به واژگان کهن و شيوه بيان غيرمعمول، موجب برجسته‌سازي و عادت ستيزي در زبان خود مي‌شود. در اين مقاله، باستان‌گرايي در اشعار نيمايي حميد مصدق بر اساس شيوه تحليل متن در دو حوزه کلي آرکائيسم واژگاني و نحوي مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

منابع مشابه بیشتر ...

65b7c4242d64e.jpg

پروا مکن که رویا ببینی

مارگوت بیکل

برای ترجمه اشعار، شعرها به تمامی از متن اصلی آنها به زبان آلمانی به فارسی برگردانده شده است. شیوه مترجم بدانگونه بوده است که جوهر کلام شاعر در قالب شعر فارسی ریخته شود. و این او را ناگزیر کرده که ضمن وفاداری به متن اصلی تغییراتی را متناسب با شعر فارسی بپذیرد. زیرا اگر شعر شاعران غیرفارسی را عینا واژه به واژه به فارسی برگردانیم چیزی خواهد شد خشک و چه بسا که زیبایی کلام شاعر و گاه حتی خود مفهوم نیز در ترجمه رنگ خواهد باخت...

65ae77668570b.jpg

چهل کلید

سیاوش کسرایی

مجموعه شعر چهل کلید سروده سیاوش کسرایی است. او در سال ۱۳۰۵ در اصفهان متولد شد. وی سرودن شعر را از جوانی آغاز کرد.بسیار زود به همراه خانواده اش به پایتخت آمد. او در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران درس خواند و علاوه بر فعالیت‌های ادبی و سرودن شعر، عمری را به تکاپوهای سیاسی (حزب توده ایران) گذراند. اما سرانجام، ناگزیر از مهاجرت شد و دوازده سال پایانی زندگی اش را ابتدا در کابل و سپس در مسکو بسر برد. وی سال‌های پایانی عمر خویش را دور از کشور خود و در تبعید در اتریش و شوروی گذراند؛ وی در سال ۱۳۷۴ به دلیل بیماری قلبی در وین، پایتخت اتریش در سن ۶۹ سالگی بر اثر بیماری ذات الریه زندگی را بدرود گفت و در گورستان مرکزی وین (بخش هنرمندان) به خاک سپرده شد.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

5833f916f138b.PNG

نگاهي به اثرپذيري اشعار شفيعي کدکني از آثار قدما

فاطمه مدرسی

استاد محمدرضا شفيعي کدکني، محقق، منتقد و پژوهشگر زبان و ادبيات فارسي، از شاعران موفق و صاحب سبک نسل دوم شعر نيمايي به حساب مي‌آيد. او تاکنون با انتشار 12 دفتر شعري که در قالب دو مجموعه آيينه‌اي براي صداها و هزاره دوم آهوي کوهي به چاپ رسانده، برگي از دفتر قطور شعر معاصر را به خود اختصاص داده است. اين پژوهش ميزان اثرپذيري اشعار شفيعي را از آثار قدما مورد بررسي قرار داده است. برخي از منتقدان معتقدند که شفيعي بيشتر شعرساز ماهري است تا يک شاعر، چراکه اشعار او از مضامين، ترکيبات، واژگان و صورخيال تکراري و قدمايي پر است. يافته‌هاي تحقيق بيانگر اين واقعيت است که هرچند رگه‌هاي ژرفي از سروده‌هاي بزرگاني چون حافظ، مولانا، سعدي، رودکي و ... و نيز نشانه‌هايي از شعر شاعران معاصر همانند اخوان ثالث، شاملو و ... در اشعار او ديده مي‌شود، اما خلاقيت شفيعي در اين بين نقشي مضاعف عمل کرده، چنان که او را از ورطه تقليد صرف رهانيده است و اين انتقاد جز در مواردي نادر بر قامت اشعار او راست نمي‌آيد.

پژوهش‌ها/پژوهش‌ در شعر و شاعران
مقاله
58030f7cc7db8.PNG

متناقض‌نمايي در شعر فروغ فرخزاد

فاطمه مدرسی

متناقض‌نما يا پارادوكس در شعر، هم در حوزه زبان و هم در حوزه معنا باعث آشنايي‌زدايي و برجستگي كلام مي‌شود. اين شگرد ادبي از ديرباز مورد توجه شاعران بوده است؛ در شعر معاصر، به تبع پيشينه آن در ادبيات كلاسيك فارسي و نيز با آشنايي و توجه به ادبيات غرب، مورد استقبال شاعران معاصر قرار گرفت. فروغ فرخزاد در دو مجموعه واپسين شعر خود از متناقض‌نمايي براي برجسته‌سازي و ايجاد ابهام هنري كه جلب توجه مخاطب را در پي‌ دارد، استفاده ي زيادي مي‌كند فروغ اين شگرد شعري را براي اهدافي هم چون معناگريزي، ايجاد بار عاطفي، بيان طنز، ريشخند و ... به كار مي‌گيرد. اين شيوه تاثير زيادي بر خواننده دارد و زيبايي خاصي را مي‌آفريند. در اين مقاله متناقض‌نمايي در شعر فروغ در دو بافت مورد بررسي قرار گرفته است: 1) بافت زباني كه بيشتر باعث اختلال در زبان مي‌شود، 2) بافت موقعيت كه علاوه بر زبان، باعث آشنايي‌زدايي در معنا و پيش فرض‌هاي قراردادي ذهن جمعي مي‌شود. نمونه‌هايي از شعر فروغ كه با اين شيوه بياني به كار رفته، آورده شده است. اين جنبه از شعر فروغ علاوه بر معناگريزي و ايجاد ابهام نشانگر يكي از وجوه زيبايي شعر اوست.

پژوهش‌ها/پژوهش‌ در شعر و شاعران پژوهش‌ها/نقد و نظریه ادبی
مقاله