الکساندر خودزکو (1891 – 1806م) در لهستان و در خانواده ای دانش پرور دیده به جهان گشود. وی در سال 1830 میلادی به عنوان کنسول روسیه در دربار محمدعلی شاه قاجار در رشت اقامت داشته و آشناییش با زبان و ادب فارسی و شوق او به تحقیق، سبب شد تا به شناخت کاملتری از تاریخ و جغرافیای گیلان دست بزند و یادداشتهای وی درباره این خطه، کتاب حاضر را تشکیل می دهد. این یادداشتها در طی سالهای 50 – 1849 در سالنامه نوین مسافرتها و علوم جغرافیایی در چند شماره پیاپی به چاپ رسیده بوده است. وی پس از چندی از خدمات سیاسی کناره می گیرد و خود را وقف کارهای علمی و ادبی می نماید. تآتر در ایران، دستور زبان ایرانی، ترانه های عامیانه اسلاوی و ترانه های تاریخی اوکراین از آثار مشهور این محقق است. تحقیقات وی در گیلان سرشار از نکته بینی علمی است. این کتاب با دور بودن از اطناب و تفصیل زاید، تصویر روشنی از این سرزمین را در نظر خواننده تصویر می کند تصویری شفاف از نیمه اول قرن نوزدهم. مترجم این اثر، دکتر سیروس سهامی است که این ترجمه را به سال 1354 شمسی به چاپ رسانده. وجه تسمیه، حد و مرزها و تقسمات اداری ایالات گیلان، نگاهی به تاریخ، مناظری از سرزمین گیلان، ساکنان گیلان،تولیدات طبیعی و کارخانه ای، پول، اوزان و مقادیر و فهرست راهنما بخشهای این سفرنامه را تشکیل می دهد.
در این کتاب خواننده از گلزار شعر شاعرانی شوریده حال و نغزگوی به آوردگاه فرمانروایانی زیاده طلب و جنگ افروز کشانده می شود. گاه به دیدار حاکمی دادگر و زمانی در محضر حکیمی ژرفنگر می رود. از کاخ زرین زمامداری هرزه و حیله گر به کوخ عارفی دانشمند و دل آگاه می پیماید...
اسطوره دده قورقود یکی از آثار برجسته کلاسیک است که در اوایل سده 19متن کهن از آن در یکی از کتابخانههای آلمان شناسایی شده و از آن پس پژوهشهای مختلفی درباره این اسطوره صورت گرفته است .در این نوشتار ابتدا به اهمیت انسان شناختی و تاریخ کتاب یاد شده اشاره میگردد ;سپس پیشینه آفرینش، تدوین و چاپ این اثر معرفی میشود .مطلب بعدی کتاب بحثی است درباره چند شخصیت حماسی دده قورقود که در پی آن از جایگاه تاریخی و اجتماعی زنان "اوغوز "سخن به میان میآید .سبک ادبی و شیوه نگارش دده قورقود، و محتوای اسطورهای کتاب و آثار جهان بینیهای باستانی از دیگر مباحث این مجموعه هستند .