مصلحالدین مصطفی بن شمسالدین احمد (م ۹۶۸ق/ ۱۵۶۱م)، فقیه و لغتشناس ترک بود. از تاریخ تولد، حوادث زندگانی و استادان وی مطلبی در منابع نیامده است. او از زادگاه خود به کوتاهیه کوچ کرده و تا پایان عمر در همانجا به مدرّسی مشغول بوده است. وی از علمای عهد سلطان سلیمان قانونی (حکومت ۹۲۶- ۹۷۴ق/ ۱۵۲۰-۱۵۶۶م) بوده و در ادبیات عرب، علم لغت و علوم دینی تبحر داشته. مهمترین اثر [اختری]، فرهنگى عربى- ترکى است که به گفته خود او بر پایه فرهنگهای مهم عربى چون صحاح جوهری، الدستور، التکمله، المجمل، المُغرَب و المتقدمه (ظاهراً مقدمهالادب زمخشری) و جز اینها تألیف شدهاست و در آن واژههای دشوار و لغاتى که کاربرد بیشتری دارند، فراهم آمده و بر حسب حروف کلمات- نه ریشه آنها - و به ترتیب حروف تهجى (در 28 باب و هر باب در 28 فصل) تدوین شده است. اختری اثر خود را در سه حجم مختلف کبیر، متوسط (اوسط) و صغیر تنظیم و تألیف کرده است؛ کبیر که حاوی 40 هزار کلمه است، به نوشته مولف در 952هـ.ق. در کوتاهیه پایان یافته و نخستین بار در 1242هـ.ق./ 1826م. در استانبول به چاپ رسیده است. از این کتاب، نسخههای خطی فراوان و مختلفی در کتابخانههای ترکیه و ایران پراکندهاست و بارها در ترکیه، مصر، ایران و هند در قطعهای مختلف، در یک یا دو مجلد چاپ شده. تاریخ اختری به زبان عربی، جامع المسائل و شرح الرسالة الکفوی فی الادب از دیگر آثار اوست. کتاب حاضر در سال 1310 قمری در ترکیه به زیور طبع آراسته شده است.
تبيين اللغات لتبيان الآيات یا «فرهنگ لغات قرآن» تألیف محمد قریب، همان گونه که از نامش پیداس به ترجمه و توضیح لغات قرآن کریم اختصاص دارد. این فرهنگ بر اساس حروف الفبا با استفاده از دیگر معاجم و تفاسیر برای استفاده عموم نگارش شده است.این کتاب آنگونه که نویسنده گفته حاصل سالیان دراز تلاش و کوشش اوست. وی ضمن مراجعه به تفاسیر و قوامیس و معاجم در مجلس درس مفسران و استادان نیز حاضر میشده و از خرمن معرفت آنان برای تکمیل مجموعه خویش استفاده کرده است. در ابتدای کتاب نشانههای اختصاری منابع کتاب لیست شده است. همچنین ازآنجاکه این لغتنامه بر اساس اصل و ریشه لغات و مطابق حروف الفبا تنظیم گردیده است، بهمنظور اینکه اصل و ریشه عدهای از کلمات برای خوانندگان در موقع مراجعه روشن باشد، فهرستی از این نوع کلمات در ستونهای مخصوص با ذکر ریشه هر کلمه در برابر آن تهیه شده است تا خواننده، کلمه مورد نظر را به همان صورتی که در قرآن مجید آمده است پس از رجوع به فهرست، به ریشه آن که در مقابل هر کلمه نوشته شده است، آگاهی یابد
تبيين اللغات لتبيان الآيات یا «فرهنگ لغات قرآن» تألیف محمد قریب، همان گونه که از نامش پیداس به ترجمه و توضیح لغات قرآن کریم اختصاص دارد. این فرهنگ بر اساس حروف الفبا با استفاده از دیگر معاجم و تفاسیر برای استفاده عموم نگارش شده است.این کتاب آنگونه که نویسنده گفته حاصل سالیان دراز تلاش و کوشش اوست. وی ضمن مراجعه به تفاسیر و قوامیس و معاجم در مجلس درس مفسران و استادان نیز حاضر میشده و از خرمن معرفت آنان برای تکمیل مجموعه خویش استفاده کرده است. در ابتدای کتاب نشانههای اختصاری منابع کتاب لیست شده است. همچنین ازآنجاکه این لغتنامه بر اساس اصل و ریشه لغات و مطابق حروف الفبا تنظیم گردیده است، بهمنظور اینکه اصل و ریشه عدهای از کلمات برای خوانندگان در موقع مراجعه روشن باشد، فهرستی از این نوع کلمات در ستونهای مخصوص با ذکر ریشه هر کلمه در برابر آن تهیه شده است تا خواننده، کلمه مورد نظر را به همان صورتی که در قرآن مجید آمده است پس از رجوع به فهرست، به ریشه آن که در مقابل هر کلمه نوشته شده است، آگاهی یابد