کتابخانه مجازی ادبیات

گرچه گویش سبزواری یکی از لهجه‌های فارسی دری است و سالیان دراز شلاق زبان‌های ناهماهنگی چون زبان ترکی، مغولی، عربی و ... را بر شانه خود تحمل کرده و امروزه در قسمت نسبتا وسیعی از خاک ایران تکلم می‌شود، هرگز نمی‌توان آن را از لهجه‌های دیگر زبان فارسی برتر دانست. وقتی از گویش سبزواری سخن گفته می‌شود و اختصاصات دستوری یا واژه‌های آن بررسی می‌شود، نباید این تصور پیش آید که با یک گویش صددرصد ثابت سروکار داریم و بین افراد مختلفی که با آن گویش تکلم می‌کنند، وحدت کلمه و لفظ برقرار است. در این کتاب لغات و اصطلاحات گویش سبزواری با شواهدی از اشعار محلی این شهرستان گردآوری شده است.

زرقان شهری باستانی در میانه راه شیراز به تخت جمشید در دامنه کوه زرقان است. زرقان قدیم شامل محله‌های بزرگ جولاهگان، میان و لرها و محله‌های کوچک‌تر آخوندها، جهودها و حیدر بود. مجموعه این محله‌های درهم‌فشرده، پشت به کوه داده و دامن تا ابتدای دشت گسترده بود. برج‌وبارو و دروازه‌های کوچک و بزرگ شهر را در میان گرفته بود و از گسترش آن پیشگیری می‌کرد. در این کتاب مجموعه دوهزار مثال، اصطلاح، کنایه، تشبیه و پند و اندرز در لهجه فارسی مردم زرقان فارس گردآوری شده است.

این کتاب که «تذکرة الملوک» نام دارد، تشکیلات اداری و دربار و طبقات و مشاغل و مناصب دوران صفویه را به گونه مستوفی شرح می‌دهد و حاوی اطلاعاتی درباره حکام و ولاة و سرحدداران و میزان درآمد و نیروی لشکری آنان می‌باشد و ظاهرا نیز به دستور اشرف افغان و برای این غاصب تاج و تخت به نگارش درآمده است. از مؤلف کتاب خبری در دست نیست.

این کتاب گلچینی است از اشعار نغز و دلکش و پر از نشاط و شادی سخن‌پردازی باریک‌اندیش، شاعری که به ظرافت طبع و قدرت توصیف و وسعت حفظ و ذوق سرشار و مهارت در تشبیه پیش همگان شهرت یافته است. این گزیده از میان مجموعه آثار برجای مانده منوچهری دامغانی انتخاب شده است. در این گزیده افزون بر آوردن متنی مصجج و انتقادی و معتبر، کوشش شده ضبط و تلفظ کلمات و اعلام مشخص شود و اصول نقطه‌گذاری نیز رعایت شود تا مطالعه متن برای خوانندگان آسان باشد. آیات قرآن کریم و احادیث نبوی و عبارات عربی که در متن آمده نیز با اعراب‌گذاری است. در پایان کتاب لغات و ترکیبات و اصطلاحات، اسامی خاص، عبارات عربی یا دشوار و پیچیده به ترتیب شماره صفحات و سطور یا ابیات نیز توضیح داده شده است.