واکنش شاخههاي مختلف علوم انساني به بحران زيست محيطي، به شکل گيري مباحث ميان رشتهاي تازهاي ازجمله زبانشناسي زيست محيطي با زيرشاخههايش، اخلاق زيست محيطي و نقد بومگرا در حوزه ادبيات منجر شد. نقد بومگرا که در نيمه دوم قرن بيستم شکل گرفت، به بررسي رابطه ادبيات و محيط فيزيکي ميپردازد. ناقد بومگرا در اين نقد، دغدغههاي زيست محيطي را لحاظ ميکند. در اين مقاله ضمن بيان ضرورت نگرش بومگرايانه در علوم انساني، به معرفي گرايشهاي بومگرا در حوزه زبانشناسي، دين و اخلاق پرداختهايم، سپس نقد بومگرا و موضوعات و روشهاي آن را تبيين کرده و در پايان اصطلاح زمينه که حلقه اتصال اين نقد با رويکردهاي گذشته نقد ادبي است ـ و نيز تفاوت حوزه معنايي و اهميت اين اصطلاح را در نقد بوم گرا توضيح داده ايم. اين مقاله مي تواند راهگشا و زمينهساز نقد عملي بوم گرا باشد.
تفرج صنع مجموعۀ برخی مقالات و گفتوگوهای مطبوعاتی عبدالکریم سروش در موضوعات علم اخلاق، فلسفۀ علم و تکنولوژی و علوم انسانی است. هفتهها و ماههایی که این مصاحبهها انجام میشد و تحریر مییافت، ایامی پر التهاب بود و نام علوم انسانی در مخاطب ناآشنا نفرت و وحشت را با هم بر میانگیخت؛ نفرت از علومی که به صورت علم مینمایند و به واقع علم نیستند و وحشت از دانشهایی که جمعی شعبدهباز برای بندنهادن بر پای مستضعفان و ربودن سرمایۀ ایمان آنان پرداخته و برساختهاند و به امتهای ستمکشیده به تزویر و فریب فروختهاند. غوغای سختی در معاندت و معاضدت این علوم برآورده بودند و از دو طرف کشمکش عنیفی میرفت.
در مجموعه حاضر، شرح حال و مدارج علمی و سوابق تحصیلی و پژوهشی زنان پژوهشگر ایرانی در دوره معاصر به طبع رسیده است .این مجموعه براساس الفبای نام خانوادگی اشخاص تنظیم شده و در آن، تنها اسامی پژوهشگران علوم انسانی گردآمده است.
منظومه عاشقانه حُسن و دل سیبک نیشابوری یکی از داستانهای تمثیلی ادب فارسی است که با وجود برخورداری از ظرایف ادبی و شیوه منحصربهفرد نگارنده، در استفاده از داستانی عاشقانه برای تبیین سلوک نفسانی و سیر الیالله، کمتر مورد توجه محققان و ادیبان قرار گرفته است. این مقاله تلاشی است در معرفی و شناساندن برخی از جنبههای درخور تأمل ادبی و عرفانی این اثر به علاقهمندان ادبیات فارسی و عرفان و تصوف اسلامی. استفاده سیبک نیشابوری از اصطلاحات مربوط به ادبیات غنایی در تبیین مراتب سیر و سلوک نفسانی، دیدگاه وی در مورد «عشق»، بررسی رابطه میان «عشق» و «عقل» در داستان حسن و دل، و سرانجام تأثیرپذیری سیبک از آثار نظامی، حافظ، فردوسی، سهروردی، و کِرشِن مِشِر در نگارش این داستان از مهمترین مواردی است که در این مقاله به آنها پرداخته میشود.
سهراب سپهری، شاعر و نقاش مسلمان و طبیعتگرا، در گذر از کشورهای شرق دور، با عقاید و باورهای آنان آشنا و این آشنایی موجب شد که شعر او رنگی از عرفان و اخلاق آیینهای شرقی به خود بگیرد. «هندوییسم»، «بودیسم»، «تائوییسم» و «ذنیسم»، اصلیترین ادیان و آیینهای کشورهای شرق دور (چین، هند، و ژاپن) هستند که سهراب تحت تأثیر آموزههای آنها به ویژه در حوزه اخلاق قرار گرفت؛ اخلاقی که هر سه حوزه فرد، اجتماع، و زیست کره را دربر میگیرد. در این مقاله، پس از معرفی دیدگاههای ارزشی درباره اخلاق زیست محیطی، مباحث مربوط به اخلاق زمین در شعر سهراب و مطابقت آن با آیینهای شرقی بررسی شده است. این بررسی نشان میدهد که کانون ارزشی زیست محور در دیدگاه سپهری و آیینهای شرق مشترک است.