مسائل تاریخی را معمولاً از کتب تاریخ و اسناد استخراج میکنند و کمتر رایج بوده است که در این زمینه به دیوانهای شاعران و اشعار آنان توجه شود در حالی که در دیوانها و اشعار، بسیاری از جزئیات مسائل مورد بررسی قرار گرفتهاند که در کتب تاریخ نمیتوان یافت. فتح سومنات به دست محمود غزنوی یکی از آن مسائل است. فرخی در یک قصیده مقتضب 175 بیتی همانند یک سفرنامهنویس به ثبت جزئیات مسائل پرداخته است، چنانکه به قول مرحوم رشید یاسمی آن نکتهها که فرخی در این قصیده ثبت کرده است، دستکمی از تاریخ بیهقی و تاریخ گردیزی ندارند.
کتاب حاضر شامل سه بخش است: بخش نخست: زندگینامه شعرای منتخب؛ بخش دوم: نمونه های اشعار آنان؛ بخش سوم: شرح و توضیح لغات و برخی از ابیات. کتاب شامل برگزیده اشعار رودکی سمرقندی، فرخی سیستانی، منوچهری دامغانی و کسایی مروزی است.
به شاهنامه تنها از نظر یک حماسه هنری و شعر بلند نباید نگریست که این فروترین جلوه کار فردوسی است. شاهنامه مظهر ایستادگی و جاودانگی ملت ایران است. درخشی در تاریکی اختناق و فریاد رعدآسایی در خلا ارزشهای بشری. فردوسی برای خویش رسالتی قائل بود. تصمیم گرفت مجمع شاعران را با همه شهرتهایش، کامروایی های جوانی را با همه لذتهایش، دربار امیران و شاهان را با همه نعمتهایش به یک سو نهد، که تنها از عاشقان ساخته است. او با خویشتن پیمان کرد هر سخنی درباره عظمت ایران و قهرمانی های مردم آن یافته شود افسانه یا حقیقت به شعر درآورد و در میان مردم بپراکند تا کشش شعر و موسیقی آن با جلوه پهلوانی ها و دلیری ها درآمیزد و در جان شنونده جای گیرد و او را به جنبش و هیجان درآوردو به استقلال طلبی و مقاومت و فداکاری رهنمون گردد. فردوسی با اراده ای استوار روی بکار آورد و به سرودن مشغول شد. دو سال و پنج سال و ده سال نه، سی سال... و بدین گونه بود که داستان قهرمانی های ملت ایران و بزرگترین و ارجمندترین اثر حماسی جهان به وجود آمد، در زمانی که نامی از محمود غزنوی نبود....