کتابخانه مجازی ادبیات

دیوان فرخی یزدی، مجموعه اشعار میرزا محمد فرخی یزدی (1268-25 مهر 1318ش) است که با تصحیح و مقدمه در شرح احوال شاعر به قلم حسین مکی به چاپ رسیده است. آنچه باعث اهمیت این دیوان می‌شود، این است که شاعر آن، از جمله نویسندگان و شعرای نادر دوره مشروطه‌ است که متفاوت از جریان حاکم دین‌ستیزی و تجددگرایی اغلب شاعران و روشنفکران، دارای‌ بنیان فکری مذهبی و ایدئولوژیک‌ است‌ و با دیده احترام به مذهب می‌نگرد و مضامین و بن‌مایه‌های مذهبی و دینی فراوانی را در شعر خود به‌کار گرفته و از این مضامین، در آگاهی‌بخشی و بیدار کردن جامعه و اهداف ظلم‌ستیزی‌ و عدالت‌پروری، بهره برده است. استفاده‌ از مضامین دینی و مذهبی - به‌ویژه تشیع - در اشعار فرخی، بیانگر انس او با فرهنگ دینی است و این مضامین از بسامد نسبتا‌ قابل‌ توجهی‌ نیز برخوردار است؛ به‌گونه‌ای که آثار آن در ابیات و عبارات‌ وی‌ نمایان است؛ ضمن اینکه این مضامین دینی در خدمت تشویق و ترغیب به مبارزه و بیداری جامعه قرار‌ گرفته‌‌اند‌؛ با وجود آنکه وی مدعی تعهد به ارزش‌های مذهبی هم نیست. از جمله ویژگی‌های شعر فرخی، آن است که آن را هم از سویه‌ شکل و فرم (زبان) و هم از سویه محتوا می‌توان بررسی کرد. زبان فرخی در واقع همان زبان ویژه دوره‌ اعتراض‌ است‌ به‌دور از هرگونه آرایه‌های لفظی و معنوی در کمال سادگی که شاعر‌ بنا‌ به نیازهای زمان خود، برای رخدادهای اجتماعی - سیاسی، به تصویرپردازی‌های شاعرانه نپرداخته و زبان او به زبان عامه‌ و کوچه‌ و بازاری‌ نزدیک‌تر شده است

کتاب «چرا ادبیات» اثر برجسته دیگری از ماریو بارگاس یوسا است که از متن انگلیسی با فارسی ترجمه شده است. در این کتاب که بخش اول آن درباره اهمیت ادبیات است، یوسا به این پرسش پاسخ می‌دهد که واقعا «چرا ادبیات؟» چرا خواندن رمان و داستان تا این اندازه اهمیت دارد و همه بزرگان آن را توصیه می‌کنند؟ این کتاب، که عنوان آن از مقاله نخست کتاب گرفته شده است، شامل دو مقاله و یک سخنرانی است که عنوان‌های آن چنین است: چرا ادبیات، فرهنگ آزادی، امریکای لاتین: افسانه ـ واقعیت.

این اثر پژوهشی بسیار ارجمند و عمیق درباره تاریخ زبان فارسی در دوره‌ اسلامی است و سده‌های نخست هجری را در برمی‌گیرد. منابع گسترده این پژوهش کمتر جای برای چون و چرا می‌گذارد نمونه چنین پژوهشی در زبان فارسی با این موضوع ویژه سابقه‌ای نداشته است. اگر چه بیشتر از این‌ها کتاب «دوره عربی زبانی در ادبیات فارسی» نوشته نظام‌الدین زاهداف، پژوهشگر روسی با ترجمه خانم پروین منزوی منتشر شده بود. آن کتاب چنانکه از نامش پیداست، تنها سده‌های دوم و سوم را دربردارد و فقط اشاره‌های مختصری به چالش‌های میان دو زبان فارسی و عربی دارد.