کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب «چرا ادبیات» اثر برجسته دیگری از ماریو بارگاس یوسا است که از متن انگلیسی با فارسی ترجمه شده است. در این کتاب که بخش اول آن درباره اهمیت ادبیات است، یوسا به این پرسش پاسخ می‌دهد که واقعا «چرا ادبیات؟» چرا خواندن رمان و داستان تا این اندازه اهمیت دارد و همه بزرگان آن را توصیه می‌کنند؟ این کتاب، که عنوان آن از مقاله نخست کتاب گرفته شده است، شامل دو مقاله و یک سخنرانی است که عنوان‌های آن چنین است: چرا ادبیات، فرهنگ آزادی، امریکای لاتین: افسانه ـ واقعیت.

تاریخ ادبیات از قالب‌های فکری نویسنده در پیوند با ساختارهای جمعی محیط او سخن نمی‌گوید، سبک کار او را با تحولات اجتماعی و اقتصادی زمان او در ارتباط قرار نمی‌دهد، مکانیسم‌های آفرینش هنری را در آثار او به تحلیل نمی‌گذارد، اندیشه‌های او را در بستر زمان جای نمی‌دهد، رابطه آن را با تفکر رایج، نظام حاکم، با خواست‌های زمان، با منافع طبقات اجتماعی نشان نمی‌دهد. این بخش از ادبیات را جامعه‌شناسی ادبی به عهده می‌گیرد. این کتاب در چهار بخش اصلی اصول و روش، تولید، توزیع و مصرف به زوایای مختلف جامعه‌شناسی ادبیات پرداخته است.

این اثر پژوهشی بسیار ارجمند و عمیق درباره تاریخ زبان فارسی در دوره‌ اسلامی است و سده‌های نخست هجری را در برمی‌گیرد. منابع گسترده این پژوهش کمتر جای برای چون و چرا می‌گذارد نمونه چنین پژوهشی در زبان فارسی با این موضوع ویژه سابقه‌ای نداشته است. اگر چه بیشتر از این‌ها کتاب «دوره عربی زبانی در ادبیات فارسی» نوشته نظام‌الدین زاهداف، پژوهشگر روسی با ترجمه خانم پروین منزوی منتشر شده بود. آن کتاب چنانکه از نامش پیداست، تنها سده‌های دوم و سوم را دربردارد و فقط اشاره‌های مختصری به چالش‌های میان دو زبان فارسی و عربی دارد.