کولاب که در گذشته قسمتی از ولایت تاریخی ختلان (خَتَلان، خُتَلان) محسوب میشد، مکان شاعران مردمی، گویندهها، دانندگان افسانه و روایتها، رباعیسرایان، دوبیتیگویان و کوراغلیخوانان بود. از معلومات منابع تاریخی برمیآید که در قرن دهم میلادی، ختلان بخشی از دولت سامانیان بوده و در آن علم و ادب و فرهنگ وجود داشته است. طبق تحقیقات انجامشده، در آثار تاریخی و سرچشمههای ادبی راجع به نمایندگان ادبیات فارسی و تاجیک قرنهای یازدهم یا سیزدهم میلادی از منطقه کولاب، هیچگونه معلوماتی ثبت نشده است. شایان ذکر است که احیای حیات ادبی کولاب در قرن چهارده میلادی با نام میرسیدعلی همدانی پیوند خورده است. نماینده دیگر ادبیات کولاب باقی کولابی، شاعر معروف قرن شانزده میلادی، است. به باور نگارنده این مقاله، معلومات درباره شاعران و اهل ادب کولاب از قرن هجدهم تا ابتدای قرن بیستم نسبتاً فراوان است. در این دوران حیات ادبی در کولاب و نواحی اطراف آن در جوش و خروش بوده است و ادیبان و شاعران روابط ایجادی داشته، در محفلهای ادبی جمع میشدهاند. در این مقاله به شماری از این ادیبان کولابزمین و محافل ادبی آنها اشاره شده است.
کتاب ادبیات حزبی و نظریات لنین درباره ادبیات و هنر ترجمه مهدی سپهر است که در سال 1358 توسط انتشارات شباهنگ به چاپ رسیده است.
کتاب سفینه المحمود اثری از محمود ميرزا قاجار به كوشش دكتر خيام پور در دو جلد اين كتاب به احوال و شخصيت و افكار فتحعليشاه قاجار و جامعه شناسي دوران وي ميپردازد ...محمود ميرزاي قاجار در كتاب خويش "سفينه المحمود" حدود مملكت آذربايجان را با دقت تمام ترسيم كرده است. وي حدود شمالي آذربايجان را به دربند در داغستان روسيه و گرجستان در قفقاز؛ و حدود غربي آذربايجان غربي را در غرب به ارزروم (ارضروم) در شمال شرق تركيه مي رساند. او شهرهاي اوردوباد، ايروان، قره باغ، شكي، شروان، دربند، قبه، باكو، بيلقان در قفقاز و همچنين شهر تالش در ساحل درياي خزر، شهر همدان و شهر فعلا كردنشين ساوجبلاق (مهاباد) در شمال غرب ايران را از شهرهاي معروف مملكت آذربايجان دانسته است. وي مي گويد: «مملكت آذربايجان و تشخص ولايات آن: در ابتدايش از رودخانه قيزيل اوزن است و انتهايش به گرجستان متصل، از طرفي به ارزنه الروم و دربند. معروف به چند شهر است، اعظم [آنها] دارالسلطنه تبريز. قصبات و شهرهاي معروفش به اين تفصيل است: اردبيل، اهر، مشكين، سراب، خلخال، تبريز، مرند، اردوباد، ساوجبلاق، سلماس، خوي، نخجوان، ايروان، گنجه، قره باغ، شكي، شروان، دربند، قبه، بادكوبه، تالش، بيلقان، ارومي، صائين قلعه، همدان. اهل آن ديار به صداقت معروفند و اغلب ترك زبانند...