شاهنامه فردوسی افزون بر آنکه ترجمانی از تاریخ پرافتخار ایران و شناسنامهای معتبر از پیشینه فرهنگ و ملت ماست، کارنامه روشن تربیت و اخلاق و آیینه آرمانها ومظاهر گوناگون زندگانی ملتی است که از نخستین طلایهداران فضیلت و آزادگی در جهان است. چه در آن سوی جنگها و چکاچاک شمشیرها و مرگامرگ پهلوانان، در شاهنامه ستیزی دیگر در گیرودار است، ستیزی بیامان میان نیکی و بدی و حق و باطل. هدف این کتاب توصیف اخلاق و هنرهای پهلوانی نقشآفرینان شاهنامه است؛ از اینرو پس از ذکر قیام کاوه و پادشاهی فریدون که آغاز دوره پهلوانی است، بررسی از روزگار پادشاهی کاووس و ماجرای گسیل کردن سپاه او به مازندران پیگیری میشود و تا پایان کار رستم ادامه مییابد. در این بررسی بازگوکردن جنبههای داستانی شاهنامه ملاک کار نیست؛ از اینرو پس از پایان نقش اخلاقی و تربیتی هر یک از پهلوانان مبحث خاتمه میپذیرد.
این مجموعه شامل تمام شاهنامه است که برای راحتی خوانندگان جوان که به تاریخ و تمدن کشور خود علاقه دارند و می خواهند با شاهنامه آشنا شوند، به نثر ساده برگردانده شده و در سه بخش شامل: 1. بخش اساطیر 2. بخش پهلوانی 3. بخش تاریخی تنظیم شده است. بخش اساطیر از پادشاهی کیومرث شروع شده و تا مرگ فریدون ادامه دارد. بخش پهلوانی از پادشاهی منوچهر و ظهور خاندان سام شروع می شود و تا مرگ رستم و فرزندش فرامرز ادامه دارد و بخش تاریخی که با پادشاهی بهمن فرزند اسفندیار شروع شده تا مرگ یزدگرد و تسلط عربها بر ایران ادامه می یابد.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.