کتابخانه مجازی ادبیات

این تذکره حاضر که فرهنگی است از بیوگرافی و شرح حال و نمونه ای از آثار و افکار و گفتار تعدادی سراینده و شاعر قزوینی با مختصری از وضعیت جغرافیایی و تاریخی قزوین که برحسب خواسته عده ای از همشهریان و دانشجویان علاقمند به فرهنگ گذشتگان جمع آوری شده است.

سخن و سخنوران، کتابی است نوشتهٔ بدیع‌الزمان فروزانفر در شرح احوال و نقد و سنجش آثار ۵۵ تن نامورترین شاعران پارسی‌گوی قرن‌های سوم تا ششم هجری. سخن و سخنوران اولین بار در سال‌های ۱۳۰۸ و ۱۳۱۲ در تهران به چاپ رسیده‌است.

این کتاب از یک پیش‌گفتار و پنج بخش تشکیل شده است. بخش اول اسامی و شرح حال کسانی است که متولی رسمی آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه نبوده یا حداقل مدرک یا فرمانی در تولیت آنها به دست نرسیده است. در بخش دوم به شرح حال و اسامی متولیان رسمی آستانه مقدسه تا اواخر قرن دهم هجری پرداخته شده و اسناد و احکام مربوط به تولیت آنها ارائه شده است. در بخش سوم درباره دگرگونی و تحول در تولیت آستانه مقدسه در اواخر قرن دهم و اسامی و شرح حال و احکام و فرامین مربوط به متولیان قدیمی یا شرعی آستانه ارائه شده است. بخش چهارم درباره متولیان تفویضی یا جدیدی است. بخش پایانی کتاب نیز درباره متولیان آستانه است که تولیت قدیمی نیز به آنها واگذار شد و آستانه با یک تولیت اداره می‌شد.

در این مقاله، با بهره‌گیری از گویش بختیاری، برخی واژه‌‌های موجود در متن‌های کهن فارسی بررسی شده است. گویش بختیاری در تقسیم‌بندی گویش‌ها، جزء گویش لر بزرگ است. «گویش لر بزرگ خود به دو شاخه تقسیم می‌شود: الف) گویش‌های ممسنی و کهگیلویه‌ای؛ ب) گویش بختیاری». خانلری لری را با کردی خویشاوند می‌داند. در گویش بختیاری واژه‌های بسیاری از زبان فارسی میانه باقی مانده است که می‌تواند در پژوهش‌های زبان‌شناختی مفید واقع شود. همچنین بسیاری از واژه‌های کهن و متروک فارسی دری، در این گویش هنوز به همان صورت یا با تغییری اندک کاربرد دارند. تاکنون برخی از بیت‌های شعرهای کهن براساس گویش بختیاری تصحیح و معنا شده است.