ادبیات تطبیقی افزون بر تقویت شخصیت قومی و تربیت و رشد ابعاد استعدادهای اصیل و هدایت آنها به راه مستقیم و رهبری حرکتهای نوگرایی به شیوهای سودمند و آشکارکردن اصول کنونی قومیتها و بیان گسترش کوششهای هنری و فکری ما در مسیر میراث ادب جهانی، رسالت انسانی دیگری را نیز بر دوش میکشد و آن آشکارکردن ساختن اصالت روح قومی در پیوند و ارتباط با روح انسانها در گذشته و حال است. موضوع این کتاب ادبیات تطبیقی است که از دو واژه الادب و المقارن ترکیب یافته است. این کتاب را میتوان «درآ»دی بر پژوهشهای ادبیات تطبیقی» یا «ادبیات تطبیقی و روشهای تحقیق در آن» نامگذاری کرد؛ چون هدف بررسی یک موضوع بخصوص در این علم نیست، بلکه منظور بیان اجمالی و کلی از موضوع ادبیات تطبیقی است که در دو بخش به رشته تحریر درآمده است: بخش اول: تعریف، تاریخ، نشأت، پیدایش ادبیات تطبیقی و وضع کنونی آن در دانشگاههای اروپا و فراخوانی به تأسیس این رشته در دانشگاههای مصر، آنگاه بررسیای گذرا از زمینههای بحث در ادبیات تطبیقی. بخش دوم ویژه رشتههای ادبیات تطبیقی و روش پژوهش در آن است.
کسانی که در ادب فارسی از روی صدق و تانی و نه از سر هوی و تمنی، تاملی مستمر و بی وقفه به منظور کشف اصول و موازین حاکم بر ادب و فرهنگ ایران داشته اند، نیک می دانند که از جمله مظاهر توانایی شگفت آور سخن سرایان بزرگ و افسونگر فارسی زبان، آنست که با قدرت استفاده از قانون تجرید و تعمیم ذهن خلاق و آفرینشگر خویش، بخوبی توانسته اند با رویت مناظر در صحنه حیات و اندیشه در کار روزگار و ژرفکاوی در پدیده های گیتی و ترکیب آن ها با یادها و خاطره ها و خوانده ها و شنیده ها و در یک کلام دانسته ها آمیزه ای از عبرت و حکمت پرداخته و با عرضه دستاوردهای تامل و تجربه در قالب سخنان منظوم و منثور خوانندگان آثار خویش را از چشمه سار زلال ذوق سلیم خود سیراب ساخته و قریحه جمال پرست آن ها را نوازش داده، آدمیان را از زادگان طبع جویای کمال خویش برخوردار و کامیاب گردانند...
فرهنگ و تمدن ایران چون خورشیدی تابان پرتو خرد اهورایی خود را در طول هزارههای متمادی، از زمانی که دنیا اولین گامهای خود را در راه زندگی اجتماعی برمیداشت و هنوز در تاریکی جهل و بیقانونی دستوپا میزد، سخاوتمندانه بر سراسر جهان گسترانیده است. این کتاب دربردارنده اهمیت و ارزش زبان و ادب فارسی است و شامل این مطالب میباشد: ادب و ادبیات، آشنایی با فرهنگ و تمدن ایران، فلسفه ایران باستان و زرتشت، زبان فارسی، فردوسی و شاهنامه، علم و تمدن در ایران باستان، و نقش ایرانیان در بنیانگذاری تمدن بزرگ اسلامی.