کتابخانه مجازی ادبیات

گرچه گویش سبزواری یکی از لهجه‌های فارسی دری است و سالیان دراز شلاق زبان‌های ناهماهنگی چون زبان ترکی، مغولی، عربی و ... را بر شانه خود تحمل کرده و امروزه در قسمت نسبتا وسیعی از خاک ایران تکلم می‌شود، هرگز نمی‌توان آن را از لهجه‌های دیگر زبان فارسی برتر دانست. وقتی از گویش سبزواری سخن گفته می‌شود و اختصاصات دستوری یا واژه‌های آن بررسی می‌شود، نباید این تصور پیش آید که با یک گویش صددرصد ثابت سروکار داریم و بین افراد مختلفی که با آن گویش تکلم می‌کنند، وحدت کلمه و لفظ برقرار است. در این کتاب لغات و اصطلاحات گویش سبزواری با شواهدی از اشعار محلی این شهرستان گردآوری شده است.

زرقان شهری باستانی در میانه راه شیراز به تخت جمشید در دامنه کوه زرقان است. زرقان قدیم شامل محله‌های بزرگ جولاهگان، میان و لرها و محله‌های کوچک‌تر آخوندها، جهودها و حیدر بود. مجموعه این محله‌های درهم‌فشرده، پشت به کوه داده و دامن تا ابتدای دشت گسترده بود. برج‌وبارو و دروازه‌های کوچک و بزرگ شهر را در میان گرفته بود و از گسترش آن پیشگیری می‌کرد. در این کتاب مجموعه دوهزار مثال، اصطلاح، کنایه، تشبیه و پند و اندرز در لهجه فارسی مردم زرقان فارس گردآوری شده است.

راز دل‌بستگی به دیوان خواجه شیراز، نه‌تنها در معانی بکر و لطائف حکمی با کلام قرآنی و صورتگری او در کارگاه دیده و خیال است، بلکه در موسیقی دل‌انگیز شعر اوست و در سماع جاودانه‌ای که از تلفیق حیرت‌آور کلمات ترتیب داده است. این کتاب با نامی دیگر بر اساس متن دیوان حافظ به اهتمام قزوینی و غنی تدوین یافته، با عنوانی نه‌چندان منطبق بر کمیت درون‌مایه خود، بلکه دربرگیرنده تعداد تقریبی تک‌واژه‌ها و هم‌واژه‌ها، یعنی ترکیبات دیوان خواجه. روال کار در این فرهنگ همان روال کلی و معمول ترتیب الفبایی است. برای مفردات فارسی تا حدامکان معادل عربی سپس اصل دری یا پهلوی و گاه اوستایی و فارسی باستان آنها آمده است.

کمتر خانه‌ای است که دیوان لسان الغیب شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی در آن دیده نشود. در صورتی که این دیوان نه کتاب علمی است و نه مستقلا در زمره کتب اخلاق و مذهب محسوب است، و نه ظاهراً از سیاست و مدن و تدبیر منزل و آداب معاشرت سخن می‌گوید و نه یک اثر ادبی ساده و همگان فهم می‌باشد. این علاقه مردم به حافظ را می‌توان اینگونه گف که در میان آثار رقت و ذوق، اثری مسکن‌تر و تسلی‌بخش‌تر از اشعار حافظ نمی‌توان یافت و در بین گویندگان پارسی تقریبا کسی چون حافظ روح آدمی را نشناخته و به احتیاجات مفصل آن پی نبرده است و کسی به این زیبایی و رندی، غم‌ها و شادی‌ها، آرزوها و امیال انسانی را ادارک و منعکس نکرده است. در این کتاب نویسنده درباره معرفت عامیانه دربارۀ شعر حافظ، تأثیر قرآن در مایه و مضامین شعر حافظ، لقب حافظ، سبک و شیوه کلی خواجه، عقیده گوته درباره حافظ و مفسران دیوان او، اصطلاحات نجومی در شعر خواجه، جبر و تفویض، بحثی پیرامون سماع و قول ابن جوزی و ... سخن گفته است.