نویسنده در این کتاب با بررسی منابع و متون معتبر قدیم و نقد و سنجش آنها، خواننده را با احوال و افکار و آثار خاندانهایی که در بخشی از ایران فعالیت حکومتی و سیاسی داشتند آگاه کرده و روحیه و شم ایرانخواهانه آنان را شناسانیده است. این خاندانها به ترتیب عبارتند از: امیران کرجی، حسنویگان برزکانی، علویان همدان. این تحقیق گامی مهم در شناخت تاریخ فرهنگی و سیاسی و تا اندازهای اجتماعی و نظامی همدان محسوب میشود و تحقیقی است باارزش با بهرهگیری از منابع و مراجع معتبر و مطالب منقول که اغلب با نقد و احتیاط علمی همراه است. نویسنده در این کتاب به تحقیق و احوال سه خاندانی که در همدان فرمانروایی داشتهاند، پرداخته و نشان داده است که اینان گرچه «تازیتبار» بودهاند، جنب و جوش و مقصودشان برخوردار از جوهر ایرانی بوده و تفکرشان یکسره با ایراندوستی و ایرانخواهی آمیختگی داشته است.
پرویز اذکایی (سپیتمان) به سال ۱۳۱۸ در همدان زاده شد، تحصیلات خود را در آن شهر و تهران و سپس در دانشگاه منچستر (انگلستان) طیّ کرد، مطالعات وی به طور عمده در تاریخ و فلسفه میباشد. در رشتههای کتابشناسی و رجالشناسی و تاریخ علم نیز دارای تألیفات است. بیش از ۴۰۰ عنوان اثر از وی طبع و نشر شده، که عبارت از ۴۰ کتاب و ۷۰ رسالهٔ علمی، و مابقی گفتارهای بلند و کوتاه در دایرةالمعارفها و نشریات معتبر است آثار زندگی نامهٔ بیرونی (ترجمه) کارنامهٔ بیرونی (تألیف) فرمانروایان گمنام (تاریخ) رسالهٔ قبةالارض ایرانی (هیئت و نجوم) رسالهٔ زروانی (مذاهب) مفاتیح الاسرار (تفسیر شهرستانی)، تاریخ نگاران ایران (جلد اول) ابوریحان بیرونی (آراء و افکار) خاندان شاهیهٔ خوارزم (رساله) فهرست ما قبل الفهرست (۲جلد)، تبارشناسی در ایران (رساله) الآثار الباقية عن القرون الخالية بیرونی (تحقیق و تعلیق) [کتاب سال ۱۳۸۱] حکیم رازی (حکمت طبیعی و نظام فلسفی) طب روحانی رازی (ترجمه) و در دست انجام، قانون مسعودی بیرونی (ترجمه) الفهرست ابن ندیم (تحقیق و تعلیق)، تفسیر تاریخ (تألیف) و در تاریخ و معاریف همدان یا همدان شناسی از جمله: فهرست نسخ خطی همدان، مورخان همدان ناموران همدان، قراگزلوهای همدان علویان همدان، میر سیّد علی همدانی (احوال و آثار) باباطاهر نامه (هفده گفتار) تاریخ عراق عجم (رساله) درگزین تا کاشان (سه گفتار) کتابشناسی همدان، تاریخ معاصر همدان راهنمای همدان گفتارهای مغان و مادشناسی همدان نامه (بیست گفتار دربارهٔ مادستان) ماتیکان عین القضات همدانی (هفت گفتار) فرهنگ مردم همدان ترانههای باباطاهر (منضم به ترجمهٔ انگلیسی آنها)
مولف در مقدمه کتاب می گوید: در زمستان سال ۱۳۷۲ ش حسب توصیه دوست دانشمند بزرگوار، حضرت حجه الاسلام والمسلمین آقای الهی خراسانی موضوع مقاله ام را برای شرکت در کنگره کتاب و کتابخانه در تمدن اسلامی، بررسی و پژوهش آثار و مآثر ما قبل اسلامی و چگونگی وضع کتاب و کتاب مداری در ایران باستانی قرار دادم؛ ولی، چنان که اغلب برایم پیش می آید، دامنه جستار و تحقیق به قدری – در تمام ابعاد – وسعت گرفت که حاصل کار کتاب حاضر در دو مجلد فراهم آمد. ناچار برحسب محتوا و مطالب، به قیاس و قرینه چندی، عنوان «فهرست ایرانی» بر آن نهادم. فهرست ایرانی مشتمل بر سه بخش است که بخش یکم (خط و کتابت) و فصل (ماده و معنا) و دو بهر از بخش دوم (متون فلسفی و متون علمی) .
کتاب حاضر در شرح احوال و آثار میرسید علی همدانی که نه تنهایکی از مفاخر همدان و اکابر عرفای ایران، بلکه یکی از بزرگان مشرق زمین و مروج اسلام در شبه قاره هند، و بنیادگزار "ایران صغیر" یعنی سرزمین کشمیر است. این کتاب شامل سه بخش و با این عناوین است: زیستنامه میرسیدعلی همدانی؛ کارنامه میرسیدعلی همدانی؛ رساله همدانیه.