دفتر "پژوهشی در فرهنگ زرتشتی" همان گونه که از نام آن پیداست پژوهش کوتاهی است درباره گوشه هایی از اوستا و دین زرتشتی، همان گونه که در متن دفتربارها یادآور شده اوستا اقیانوس بزرگی است که میباید از دیدگاههای گوناگون پژوهش شود و معنا و مفهوم آن روشن گردد.آنچه نویسنده در این دفتر آورده کوششی در شناخت اوستا و کیش زرتشتی است که میباید در سنجهای بسیار بزرگ از سوی پژوهشگران انجام گیرد
مولف این کتاب، ذیل سه فصل اطلاعاتی از دین زرتشت طی سه دوره تاریخی به دست داده است .فصل اول، تصویری است از دین زرتشت در دوره پیش از گاتاها مقارن با هزاره قبل از میلاد .در فصل دوم، تاریخ زرتشتی گری از قرن سوم تا نهم میلادی بر اساس کتب پهلوی بازگو شده است .فصل سوم که ((دوران احیا دانش در میان پارسیان)) عنوان گرفته مبحثی است که طی آن مخاطبان با تاریخ دین زرتشت از قرن نوزدهم میلادی به بعد آشنا میشوند.
پارسیان اهل کتابند، نوشته محمدطاهر رضوی و ترجمه م. ع. مازندی، در دفاع از آیین زرتشت و در پاسخ به ایرادهای وارد آمده بر آن نوشته شده، و از طرفی، عنوان پارسیان، ناظر به زرتشتیان ساکن هند است. مؤلف معتقد است که پارسیان نه تنها قومی خداپرستاند، بلکه دین ایشان، تفاوتی با ادیان یهودی، مسیحیت و اسلام ندارد. ازاینرو، سنجشی تطبیقی میان باورهای زرتشتیان با دینهای یاد شده انجام داده است. روش نویسنده، همانطور که آمد، دفاعی بوده و نویسنده برای نگارش کتاب، از برخی منابع زرتشتی و بیشتر منابع اسلامی که به دین زرتشت اشاره کردهاند، بهره جسته است. کتاب فاقد فصلبندی مشخص است. مؤلف در دیباچه ابتدا از انگیزه نگارش کتاب سخن گفته است. بحث بر سر پرستش خدای واحد در دین زرتشت، مطالب آغازین کتاب را تشکیل میدهد. در ادامه به نظریات مختلف درباره زندگی زرتشت اشاره شده است. سپس نویسنده به بحث درباره نگارش اوستا و معرفی بخشهای اصلی آن (اوستای اصلی و جدید) و دفاع از باورهای زرتشتی پرداخته است. نویسنده با جستاری در اندیشههای دینی زرتشتی و سنجش آنها با آموزههای دینهای اسلام و یهود و مسیحیت، زرتشت را همانند سایر پیامبران از جانب خداوند دانسته است. بررسی ارتباط مسلمانان با زرتشتیان در دورههای مختلف و جایگاه زرتشتیان در منابع اسلامی و دیدگاه این منابع نسبت به این دیانت و پیروان آن، مطالب انجامین کتاب را تشکیل میدهد
اشا در فرهنگ اوستا و آیین مزدیسنا و آرمان پارسایی دارای معنای بسیار ژرف و گسترده است و یکی از پایه های این فرهنگ به شمار می رود. اشا در اوستا به معنای نظم و هنجار فرمانروا بر جهان هستی و همچنین نظم و هنجار فرمانروا بر روان و زندگی آدمی است که راستی نمایش آنست. اشا معنای پاکی را نیز میدهد و هنگامی که وازه اشا و اشو و اشویی بکار برده می شود به روان اندیشه و گفتار و کرداری اشاره می شود که از هرگونه آلودگی و پلیدی بری باشد. اشو شخصی است پاک و راست، شخصی زدوده از هر گونه پیرایه ناراستی و کژ روی. و هیشتا در اوستا به معنای بهترین است واژه "اشا و هیشتا" یا "اردیبهشت" به معنای "راستی و پاکی بهترین" است و اردیبهشت که یکی از پایه های آرمان پارسایی است در سراسر اوستا ستوده میشود. در بخش نخست کتاب گوشه ای از جهان هستی تصویر شده است و نشان داده شده است که سامان هستی چیست و چگونه جهان شگفتی آور پیرامون ما گرد آورده ای از هنجار و سامانی است که درازنا و ژرفنای آن هرگز به گمان و اندیشه در نمی آید. هنگام بررسی فلسفه اشا می رسیم به اشای روانی یعنی سامان و هنجار روانی که این گفته نیز از دیدگاه روانشناسی امروز نیز درخور بررسی و توجه بسیاری است، آیین مزدیسنا و آرمان پارسایی بر آن است که بر روان آدمی سامان و هنجار فرمان میراند. آدم روان درست کسی است که روانش از سامان و هنجار بیرون نمی رود. در بخش دوم کتاب هنگام بررسی اشا یا هنجار روانی از زندگی آدمهایی یاد شده است که هر کدام به علتی روانشان از هنجار بیرون شده است و این ناهنجاری روان آنها را گرفته دردها و رنجهایی کرده است که در کتاب امده است. بخش سوم کتاب ویژه هنجار اجتماعی است که "داد" و " دادگری" یا "قسط" و عدل نمودار آن است که باز در بخش سوم گوشه هایی از اجتماعی که گرفتار بیداد شده نشان داده شده است. بخش چهارم کتاب از هنجار اقتصادی و دو بخش دیگر از هنجار و سامان در جهان و در طبیعت سخن می رود.
شاهنامه سروده ابر سخنسرای تاریخ حکیم ابوالقاسم فردوسی از گرانبارترین و ارزشمندترین دفترها در پهنه فرهنگ جهان است. عنوان دفتر دوم از کتاب رستم در شاهنامه "نخستین جنگ" است که حسین وحیدی آنرا در سال 1375 توسط انتشارات فرزین به چاپ رسانده است.