کتابخانه مجازی ادبیات

سمرقند برای پژوهندگان و علاقمندان به جستجو در پهنه فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی، نامی آشنا و ارجمند است. پس از اسلام که زبان فارسی در حوزه فرهنگی ماوراءالنهر و به‌ویژه سمرقند زایشی دوباره یافت و فارسی دری نام گرفت، این شهر، شاعران و ادیبان بسیار بزرگی را در خود پرورد. از این‌رو گفتار و گویش سمرقندیان از عصر رودکی تاکنون با همه فرازوفرودها، همچنان نغز و ناب مانده است که می‌تواند معیاری باشد برای شناخت صورت‌های نخستین و اصیل بسیاری از واژگان فارسی. این کتاب حاصل تراوش خامه دانشمند تاجیک است که خود در سمرقند زاده شده و نتیجه جستجوها و تتبعات خود را درباره گویش سمرقندیان در این کتاب گردآوری کرده است.

این پژوهش با هدف ارائه الگویی از بازبینی، یکسان‌سازی و افزودن مدخل و شواهد مثال، بر حوزه کوچکی از واحدهای واژگانی فرهنگ بزرگ سخن (نام‌های حروف الفبای فارسی) تهیه شده است. ابتدا آنچه را در رعایت شیوه‌نامه از قلم افتاده است مراعات کرده در گام دیگر نمونه‌ای از به روزرسانی و ویرایش محتوایی را در همان حوزه پیشنهاد می‌کند.

با حکومتی‌شدن و نفوذ اشاعره به دستگاه خلافت متوکل (232-247) و در ادامه بحران‌های سیاسی اجتماعی ایرانیان، روزگار معتزله دگرگون و متحمل ضربات‌ سهمگینی از جانب مخالفان شد. این جماعت به مرور پیروان خود را به عنوان یک مکتب‌ نظری از دست داد و بنابر تقارن ریشه‌ای فلسفه مادی، با آنچه معتزله به آن معتقد بودند و رانده‌شدن این هر دو به چوب الحاد و اباحه‌گری، دگردیسی‌هایی در مفهوم «حکیم» در مقام صاحب حکمت و پیشتاز فلسفه عقلی رخ داد که بازتاب‌هایی از آن در آفرینش‌های‌ هنری و سنت‌های ادبی ظهور یافته است.