تأثیر ایرانی بر دین هندی را میتوان لااقل در دو مرحله تشخیص داد؛ در مرحله اول نام «میترا» در ایرانی کهن جای خود را در زبان سنسکریت به خویشاوند خود، یعنی میترا در هند کهن داد؛ در صورتی که در مرحله دوم «مهر» در تکامل ایرانی میانه از میترای ایرانی کهن و به صورت یک وامواژه وارد زبان سنسکریت شد و در آنجا به صورت «مهرا» یعنی خورشید درآمد. در این کتاب این تأثیرگذاری بررسی شده است.
نویسندگان اسلامی، قائلین به مذاهب دوخدایی را به عنوان ثنویه یاد کردهاند. ثنویه نام عمومی پیروان همه مذاهبی است که به دو خدا، یکی خدای نور و خیر به نام اهورمزد و دو دیگر خدای تاریکی و شر به اسم اهریمن قائل بودهاند. این مذاهب در حدود هزاره دوم پیش از میلاد در پهنه فلات ایران و حواشی آن پدید آمدند و بعدها در دنیای متمدن آن اعصار دور، آوازه کارهای عجیب و غریب برخی از آنان در ادبیات مقدس انبیای بنیاسرائیل و نوشتههای نویسندگان کلاسیک یونانی و رومی منعکس شده است. در این کتاب به ثنویان در عهد باستان ایران پرداخته شده و عقاید آنان مورد بررسی قرار گرفته است.
در این کتاب نظریه تازهای بیان شده که برخلاف نظریههای اروپایی دین مهر که از سده سوم پیش از میلاد پانصد سال دین رسمی شاهنشاهی اشکانی و امپراتوری روم بوده با یک شخص تاریخی که عنوان مهر داشته و از 272 تا 208 پیش از میلاد میزیسته آغاز میشود. در این دفتر نخست از دین زرتشت که زمینه دین مهر بوده و از ناهید مادر مهر و از خود مهر سخن رفته و سندهای تاریخی شرقی و غربی و بازماندههای باستانی گردآوری و بر اساس آنها نتیجه گیری شده است.