نویسندگان اسلامی، قائلین به مذاهب دوخدایی را به عنوان ثنویه یاد کردهاند. ثنویه نام عمومی پیروان همه مذاهبی است که به دو خدا، یکی خدای نور و خیر به نام اهورمزد و دو دیگر خدای تاریکی و شر به اسم اهریمن قائل بودهاند. این مذاهب در حدود هزاره دوم پیش از میلاد در پهنه فلات ایران و حواشی آن پدید آمدند و بعدها در دنیای متمدن آن اعصار دور، آوازه کارهای عجیب و غریب برخی از آنان در ادبیات مقدس انبیای بنیاسرائیل و نوشتههای نویسندگان کلاسیک یونانی و رومی منعکس شده است. در این کتاب به ثنویان در عهد باستان ایران پرداخته شده و عقاید آنان مورد بررسی قرار گرفته است.
برابر هزارسال است که مسلک و کیش مانی از ایران ریشهکن شده و نیز هزارسال است که دو کتاب مشهور عربی و فارسی «الفهرست ابن ندیم» و «مرزباننامه» اسپهبد مرزبان که از ارکان مانویت است، در دست ایست و کسی را از ماهیت آن آگاهی نیست. ضرورت بررسی حوادث تاریخی ایجاب میکند که تحقیقی در این زمیه صورت گیرد. نویسنده سایه و رنگ مانویت را در تصوف میبیند و ظهور و بروز این دو کتاب که به اواخر قرن چهارم هجری مربوط است، برهانی بر صدق مدعاست. در این کتاب نکاتی در اینباره طرح شده است.
ایران کشور باستانی دوگانهباوری است؛ به نظر ارسطو و پلوتارک چنین بود؛ اما دوگانهباوری، گونههای بسیار دارد. دوگانهباوری مانی ژرفتر و در جهتی سودای دوگانهباوری زردشت است، هرچند ریشه در آن دارد. ایران باستان کشوری دوگانهباور بود. کار مهم هر کس که بخواهد نظری، کموبیش درست درباره ایران به دست آورد، پرهیز از باورهای نامعتبر قدیمی است. باید تا آنجا که میسر است، به تاریخ واقعی پرداخت و این کاری است که این کتاب تلاش دارد بر مبنای تشریح بررسیهای ایرانشناسان بزرگ دنیا، در باب اندیشههای زرتشت و مانی و دیگر پیامبران باستانی ایران عرضه دارد.
این کتاب مختصر، یکی از تالیفات محمد داراشکوه مولف و ترجمان سده یازدهم هجری قمری است که در سال 1065 هجری به منظور ایجاد تفاهم و نزدیکی فکری و معنوی و همچنین همزیستی مسالمت آمیز میان پیروان مذهب هندو و دین اسلام فراهم آورده است تا در داخل شبه جزیره پهناورهند، مسلمانان و هندوان با صفا و سازش بتوانند در محیط آرام و صلح و سلم زندگی کنند و در مذهب و عقیده خود آزاد باشند و از نظر مسلمانان زنگ بت پرستی از چهره عوام هندو زدوده گردد و هر دو طایفه به عنوان دو ملت موحد یکتا پرست شناخته شوند.