یکی از کسانی که در اواخر قرن سیزدهم هجری به هندوستان سفر کرده و گزارش دو سفر خود را مکتوب کرده، میرزا محمد معصوم نایب الصدر شیرازی است. سفرنامه نایب الصدر از آنرو اهمیت دارد که در اواخر قرن سیزدهم و اویل قرن چهاردهم هجری یعنی در دوران استیلای انگلیسیها بر هند به رشته تحریر درآمده و حاوی نکات مهمی در خصوص شرایط سیاسی و اجتماعی این کشور در آن روزگار میباشد. همچنین نایبالصدر از معدود سیاحتکنندگان ایرانی هند در آن دوران است که به ثبت نسبتاً دقیق مشاهدات خود پرداخته است. او بهویژه در سفرنامه نخست خود با علاقهای خاص و در حد امکان به شرح تاریخچه و وجه تسمیه شهرها و توصیف نقاط دیدنی آنها پرداخته و نیز برخی مشاهیر گذشته و حال هر شهر و دیار را معرفی نموده است.
این کتاب دربرگیرنده مجموعهای از نوشتههای پراکنده گاندی درباره «نیایش» است که وجهی دیگر از شخصیت او را به نمایش میگذارد. با این حال، آگاهی خواننده از تاریخ مبارزات مردم هند و شیوه منحصربهفرد گاندی نیز میتواند کمک مؤثری در جهت درک جنبههای معنوی وجود وی باشد. به همین دلیل در ابتدای کتاب شرح موجز و فشرده مقطعی خاص از تاریخ هند آورده شده است.
محمد بختاورخان، محرم و ندیم خاص اورنگ زیب عالمگیر بوده است. این کتاب او تاریخ عمومی طبقات سلاطین اسلام و هندوستان است که در آن وقایع سال 1094 نیز دیده میشود و مشتمل بر یک مقدمه و هفت آرایش است. «آرایش هفتم» شرح تاریخ سیاسی و اجتماعی و ادبی دوره دهساله اول سلطنت اورنگزیب است و چون مؤلف شاهد عینی این دوره بوده، اطلاعات او دارای ارزش خاصی است. بخشی از این باب، شرح حال مشایخ، علما، خوشنویسان و شاعران متقدم و معاصر و کارنامه مؤلف را دربر دارد که نشاندهنده فعالیتهای فرهنگی آن دوره است. در این کتاب همین بخش از «مرآة العالم» تصحیح شده است.