کتابخانه مجازی ادبیات

شاهنشاهی ایران مجموعه‌ای از شاهنشاهی‌های ایرانی یا ایرانی زبان است که بر فلات ایران، سرزمین مادری ایرانیان و آسیای غربی، آسیای جنوبی و مرکزی و منطقه قفقاز فرمانروایی می‌کرده‌اند. با شکست آشوریان از مادها و شکل‌گیری شاهنشاهی ماد، پایه‌های نخستین شاهنشاهی آریایی‌تباران در ایران بنا نهاده شد. شاهنشاهی ایران در گسترده‌ترین حالت خود مربوط به شاهنشاهی هخامنشی و در زمان داریوش و خشایارشا است که به صورت پادشاهی متحد از منطقه‌ای در استان فارس در ایران امروز برخاست. پس از سال‌ها فرمانروایی تیموریان و تشکیل حکومت‌های کوچک و بزرگ که عمده آن‌ها فرهنگ ایرانی را بازمی‌نمایاند، صفویان فرمانروایی گسترده‌ای را شکل داد که می‌توان از آن به عنوان یکی از دودمان‌های شاهنشاهی ایران نام برد و پس از دوره‌های گوناگون حکومت‌های ملوک الطوایفی و پس از سال‌ها توانستند دوباره ایران متحد را بنا نهند....

دین زرتشت و نقش آن در جامعه ساسانیان، تألیف فرشته عبدالهی، همان‌طور که از نامش پیداست به بررسی جایگاه دین زرتشت و دستگاه حکومتی ساسانیان اختصاص دارد. مؤلف با روش توصیفی و با استناد به برخی آثار تاریخی و کتاب‌های پژوهشگران در این زمینه، متن خود را نگاشه است. کتاب از نظر ساختار بر دو قسمت است که هر قسمت نیز بخش‌‎هایی دارد. در قسمت نخست که مشتمل بر هشت بخش است، ابتدا در دو بخش، زندگی زرتشت (زمان و مکان او) و تصویری از او از پرتو دیدگاه‌‎های سنتی ارائه گردیده است. دو بخش دیگ، قدیمی‌ترین بناهای مذهبی به‌جای مانده از زرتشتیان و بنای دخمه‌ها را مورد توجه قرار داده و در چهار بخش دیگر آن، مطالبی چند درباره عقاید دینی مادها، هخامنشیان و رسالت وی، محل و تاریخ ظهور زرتشت و تأثیر او بر اقوام مختلف از نظر گذرانده شده است. در قسمت دوم که دوازده بخش دارد، موضوع اصلی کتاب، یعنی نقش دین زرتشت در جامعه ساسانی بررسی گشته است. نقش دین زرتشت در شکل‌گیری جامعه ساسانی و پیوند این جامعه با دین زرتشت و انگیزه شاپور اول از اجازه دادن به مانی جهت تبلیغ کیش خود، موضوع سه بخش نخست است. نگاهی به عملکرد و نقش دولتمردانی همچون کرتیر، تنسر و نرسی و مواجهه با کیش زرتشت و کارهای آن‌ها جهت گسترش آن و همچنین چگونگی پذیرش دین و باورهای مذهبی به‌وسیله پادشاهان ساسانی، محتوای چهار بخش بعدی را تشکیل می‌دهد. نویسنده در بخش‌های هشتم تا یازدهم، نقش روحانیون زرتشتی در جامعه ساسانی، ظهور مزدک و آیین مهرپرستی و زروانیسم در این دوران و چگونگی مواجهه ساسانیان با این گرایش‌های جدید را بررسی کرده است. آخرین بخش این قسمت، به بررسی فرهنگ و تمدن در جامعه زرتشتی ساسانیان و تلاش شاهان این خاندان جهت رشد و بالندگی فرهنگ و تمدن ایران در این دوره اختصاص دارد.

در این کتاب از عواملی که در پیدایش افکار و ادبیات ابوحیان موثر بوده سخن به میان آمده است. از این رو پیش از هر چیز از دوره ادبی و علمی و سیاسی و اقتصادی ابوحیان و تاثیر آن در روحیه و رفتارش مطالبی آورده شده است. پس از آن درباره زندگی و اخلاق و فرهنگ و شخصیت و روابط اجتماعی و بدبختی و دیانت و تصوف و امانت در روایت و اتهام بزندقه و سخن سازی و کتاب سوزیش بحث شده، سپس به تجزیه و تحلیل کتاب‌هایش اقدام و تحقیقی از خصوصیات فکری و فنی وی و مقایسه‌ای بین او و نویسندگان معاصرش انجام گرفته است. در نوشتن این کتاب از سه مصدر استفاده شده است: 1. تالیفات خود ابوحیان که بسیاری از حالات وی و روزگارش را، روشن می‌سازد. 2. تحقیق و بررسی حالات سیاسی و اجتماعی و علمی و ادبی قرن چهارم که در شخصیت و فرهنگ ابوحیان موثر بوده است. 3. آنچه قدما و معاصران درباره او نوشته‌اند.