نصراله فلسفی مورخ، مترجم و یکی از بنیانگذاران تاریخنگاری علمی به شمار میرفت که به دلیل گستره دانش و اطلاعات تاریخی و آشنایی به علم جدید غرب در تحولات علمی معاصر ایران و تلفیق تاریخنویسی سنتی و جدید نقش بیبدیلی را ایفا کرد. این کتاب دربرگیرنده اشعار نصرالله فلسفی است. در ابتدای این کتاب شاعر در مقدمهای کوتاه آورده است: «سراینده منظومههای این مجموعه خود را شاعر نمیشناسد. آنچه در این اوراق گردآمده، آیینهای از خاطرات شیرین و تلخ و یادگاری از احساسات دلنواز یا اندوهزای او در دوران زندگانی شهابآسای مرگ انجام است».
حسین مسرور که نام خانوادگی اش سخنیار و تخلصش مسرور است در بیستم صفر 1308 قمری در کوپا از بلوک اصفهان پا به عرصه وجود گذاشت. آنها برای تعلیم و تربیت به اصفهان کوچ کرده و مسرور در سایه نبوغ ذاتی تحصیلات مقدماتی را پشت سر گذاشته به مراکز علم و دانش دست یافت و از درس استادان نامی کسب نور نمود. از 9 سالگی اشعار خود را در انجمن ادبی اصفهان می خواند و در محضر شادروان دهقان سامانی مایه تحسین و تعجب شعرا گشت پس از چندی عازم شیراز شد و زبانهای قدیم و خطوط باستانی را در محضر فرصت شیرازی آموخت و در مراجعت به اصفهان اشعار انتقادی خود را با امضای مستعار در جرائد اصفهان و طهران منتشر ساخت به خراسان و کاشان سفری نمود و هر جا از خرمن معرفت دامنی برگرفت پس از فوت پدر باز سفری به شیراز نمود و دوستانش از او خواستند تصدی ریاست چاپارخانه های شیراز را بپذیرد قبول کرد و دو سال بعد در طهران به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و از 1302 شمسی به مدت 36 سال عهده دار تعلیم و تربیت مردان امروز بود. استاد مسرور علاوه بر تبحر در فنون شعر و ادب در ریشه لغات قدیمی و اشعار و اصطلاحات مشکل شعری غریزه الهام بخشی دارد...
کتاب گل سرسبد مشحون از برگزیده اشعاری است که شاعران بلند آوازه ایران در طول چهارده قرن درباره عظمت مقام امیرالمومنین (ع) سروده اند و بر ارباب دانش و خرد پوشیده نیست که تدوین چنین کتابی صرف وقت بسیار می خواهد و مخصوصا به آقای علی اکبر خان پیروی شاعر آل محمد به مناسبت این توفیق باید تبریک گفت که دیوان ده ها و شاید بیش از صد شاعر توانا را از قرنهای گذشته تا عصر حاضر از روی شوق و حوصله و پشتکار مطالعه کرده و از میان آنها بهترین اشعار را در پیرامون مقام و مرتبت امیرالمومنین برگزیده اند و این اقدام به اعتقاد نویسنده این سطور براستی یک ابتکار شاعرانه است که چنین همتی تا به حال از کسی دیده نشده است و اگر هم شده باشد مسلما به این پایه و مایه نیست...
کتاب “هشت مقاله تاریخی و ادبی” اثری گرانسنگ از نصرالله فلسفی استاد دانشگاه ادبیات میباشد که در سال ۱۳۳۰ خورشیدی طبع و نشر یافت. این کتاب دقیقا منطبق با عنوان آن، دربردارنده هشت مقاله پژوهشی در دو زمینه تاریخ و ادبیات میباشد. این هشت مقاله بسیار پربار بوده و به شیوه تحقیقی و تحلیلی به رشته نگارش درآمده است. موضوعات کتاب از قرار زیر است: ۱- بررسی دلایل و عوامل لشگرکشی سلطان محمود غزنوی به سومنات (محل مقدس هندوان) و نتایج و عواقب آن که با کمک کتب دست اول تاریخی تحریر یافته است. ۲- بررسی سلسله وقایعی که منجر گردید تا نادرقلیمیرزا به نادرشاه افشار تبدیل شده و سلسله افشاریه را جایگزین سلسله صفویه سازد. این بخش بسیار مهم میباشد چرا که از متن خاطرات یکی از افرادی که در مجلس تاجگذاری نادرشاه حاضر بود، ماجرای دشت مغان و جابجایی سلطنت از صفویه به افشاریه ذکر شده است که بسیار به لحاظ تاریخی ارزشمند است.۳- شرح صدارت و خدمات ابوالعباس فضل بن احمد اِسفَراینی از وزرای عصر سامانی و غزنوی که در پیشرفت زبان پارسی و احیای فرهنگ ایرانی نقش به سزایی داشت. ۴- تحلیل نظام سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی ایران در زمان شاهنشاهی داریوش بزرگ هخامنشی با کمک منابعی نظیر اسناد و کتیبههای تاریخی و همچنین نگاهی بر منابع یونانی که از وی نوشتهاند. ۵- زندگینامه ساروتقی اعتمادالسلطنه وزیر کاربلد و شایسته شاهعباس دوم صفوی که نقش مهمی در پیشرفت ایران داشت. ۶- زندگانی شاعران درباری. ۷- سخنی در باب کنت ژوزف آرتور دو گوبینو مورخ و شاعر و سیاستمدار و خاورشناس فرانسوی که مدتی نیز در ایران زندگی کرد. ۸- شرح و متن چهارنامه تاریخی باقیمانده از دوران سلجوقیان و همچنین تشریح سرگذشت سلجوقیان و اسماعیلیان که با استفاده از منابع مرجع تاریخی به انجام رسیده است.
نصرالله فلسفی از استادان ارجمند و عالیقدر دانشگاه تهران و از نویسندگان نامی معاصر ایران است و سراسر عمر خود را در راه فرهنگ کشور به سر برده است. این کتاب دربرگیرنده نوشتارهای تاریخی و ادبی اوست که عناوین آنها عبارتند از: فتح سومنات، یعقوب لیث صفار، میهنپرستی فردوسی، تاریخ قهوه و قهوهخانه، سرگذشت ساروتقی، دستهای خونآلود، کنت ژوزف آرتو دوگویی نو، داستان ازهر خر، معروفترین اسبان تاریخ، و یک وزیر ایراندوست درباره ابوالعباس فضل بن احمد اسفراینی.