پیوند مردم سرزمین ما با افکار و آثار متفکر نامدار خراسان حکیم عمر خیام نیشابوری ریاضیدان و شاعر معروف و نیز وقوف به زندگی پرماجرا و حیرتآور عقاب قلعه الموت حسن صباح چهره نستوه و مرموز تاریخ این مرزوبوم، ریشهای عمیق و پرسابقه دارد. این کتاب به دور از هرگونه جنجال تعریف یا تمجید بیمورد و هیاهوی تبلیغ، نهتنها یک دنیا تازگی و زیبایی از اندیشههای این دو چهره بیبدیل را در قلمرو و تفکر و سیاست با خود به همراه دارد، بلکه کتابی است که نویسنده ضمن بیان و قند و بررسی اندیشههای این دو شخصیت، بهویژه حکیم عمر خیام در عرصه ریاضیات و مقابله و مقایسه افکار فلسفی و علمی او با متفکران جهان، افقهای شگرف و اعجابآور اندیشههای ناشناخته این فیلسوف و ریاضیدان نابغه را برای خواننده نمودار میسازد.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
رستم و اسفندیار برجستهترین، نیکترین و مهمترین پهلوانان شاهنامهاند؛ از اینرو برخورد این دو یل از وزن و حساسیت خاصی برخوردار است. اسفندیار شاهزادهای جوان است، با چشم به تختی که شایستگی آن را دارد. او برخلاف گشتاسب، نه یک موجود آزمند و متزلزل و فریبکار، بلکه دلاور شکستناپذیر و مقدسی اس تکه برای نیکترین دینها و اندیشهها شمشیر زده است. رستم در مقابل او، پهلوان قرون و ابرمردی است که تبلور تکاپو و رنج مردانه یک تبار است. در این کتاب افزون بر مقدمه، سه مقاله پیرامون رستم و اسفندیار و همچنین متن آن از روی نسخه شاهنامه چاپ مسکو آمده است.