داستان رستم و اسفندیار از داستانهای بزرگ شاهنامه است. این داستان را تنی چند از نویسندگان نامآور به نقد و تحلیل درآوده و در باب شخصیتهای آن نکتهسنجیها نموده و گاهی سخنانی نغز گفتهاند. نظر این نویسندگان در باب گشتاسپ پدر اسفندیار، به اتفاق نظری خصمانه است. در این نوشتهها گشتاسپ مردی بیآزرم، سنگدل، آزمند و فرزندکش است که از او تبهکارتر کسی در شاهنامه شناخته نیست. اما آین گشتاسپ در شاهنامه بدینگونه ترسیم شده است و آیا ارائۀ چنین تصویری از گشتاسپ اثبات غیراصیل بودن شاهنامه نیست؟ و آیا حضور چنین گشتاسپی تمام فضای داستان را به جنگ قدرت و خباثت و پلیدی تبدیل نمیکند و آیا نویسندگان معاصر به وجود روایات مختلف داستان واقف بودهاند؟ نویسنده این کتاب این داستان را به دقت مطالعه کرده و با روایات دیگر آن از متون فارسی و تازی مقابله نموده است. در این کتاب ابتدا روایتی از زندگی گشتاسپ بر حسب منقولات اوستا و متون دیگر نقل شده و پس از بیان آراء نویسندگان معاصر درباره شخصیت گشتاسپ، به نقل و نقد روایات مختلف داستان پرداخته شده و سپس روایت شاهنامه آورده شده و آراء تحلیلگران معاصر نقل و نقد شده است. بعد از «نقد نقد» آورده شده که نگاهی است به نقد زندهیاد غلامحسین یوسفی بر «داستان داستانها» ی اسلامی ندوشن. در پایان نیز «شمیسا و روایتی ناروا» آورده شده که نقد دلایل دکتر شمیسا است در اصالت روایت اخبار الطوال.
این مجموعه شامل تمام شاهنامه است که برای راحتی خوانندگان جوان که به تاریخ و تمدن کشور خود علاقه دارند و می خواهند با شاهنامه آشنا شوند، به نثر ساده برگردانده شده و در سه بخش شامل: 1. بخش اساطیر 2. بخش پهلوانی 3. بخش تاریخی تنظیم شده است. بخش اساطیر از پادشاهی کیومرث شروع شده و تا مرگ فریدون ادامه دارد. بخش پهلوانی از پادشاهی منوچهر و ظهور خاندان سام شروع می شود و تا مرگ رستم و فرزندش فرامرز ادامه دارد و بخش تاریخی که با پادشاهی بهمن فرزند اسفندیار شروع شده تا مرگ یزدگرد و تسلط عربها بر ایران ادامه می یابد.
رستم و سهراب یکی از داستانهای غم انگیز شاهنامه است و داستان مرگ سهراب جوان را به تصویر میکشد که بر اثر جنگ با رستم، به دست پدر کشته میشود. سهراب پهلوان افسانهای در شاهنامه است که پدرش رستم و مادرش تهمینه دختر شاه سمنگان است. سهراب با سپاه تورانیان به نبرد ایران آمد و در جنگی تنبهتن با رستم کشته شد، درحالیکه همدیگر را نمیشناختند. تراژدی رستم و سهراب، تراژدی بیخبری است. کتاب حاضر شامل این عناوین است: فصل اول: حماسه ها، ساختار حماسه، خصوصیات عمده شعر حماسی فصل دوم: مختصات شاهنامه، دوره اساطیری، دوره پهلوانی، دوره تاریخی، حماسه سرایی پس از فردوسی فصل سوم: اسطوره چیست؟ حماسه و تراژدی، حماسه ها و اساطیر بابلی و سومری، حماسه گیل گمش، مهابهاراتا (حماسه ای از هند)، رامایانا، هومر و ایلیاد و اودیسه، انه اید (حماسه ای از روم)، دیگر حماسه های اروپایی، اعراب و حماسه فصل چهارم: سه دیدگاه بر حماسه رستم و سهراب، 1.دیدگاه استاد منوچهر مرتضوی، 2.دیدگاه استاد زرین کوب، 3.دیدگاه استاد مینوی، متن داستان رستم و سهراب.