کتابخانه مجازی ادبیات

یکی از شیوه‌های ابراز نظر در مورد قدرت و نظام سیاسی در دوره پهلوی دوم، سرودن شعر بود. از آنجایی که اختناق حاکم بر جامعه اجازه اعتراض و اظهارنظر صریح را نمی‌داد، بسیاری از افراد با استفاده از صنایع ادبی، چون کنایه، ایهام و ... در قالب شعر مخالفت خویش را با وضعیت موجود اعلام می‌کردند. از طرف دیگر تعدادی از طرفداران رژیم پهلوی نیز به وسیله شعر به تعریف از این رژیم می‌پرداختند. این کتاب اشعار مخالفین و موافقین رژیم پهلوی را با توجه به مبانی فکری آنها مطرح کرده و مضامین و معانی هرکدام را مورد بحث قرار داده است.

در این کتاب نظریات اقبال لاهوری درباره مسائل دینی، فلسفی، هنری، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، تربیتی، ادبی، شعری، حقوقی و تاریخی که در مجموع ذهنیت او را شکل می‌دهند، فراهم آمده است. قطعات کتاب تا آنجا که ممکن بود بر اساس موضوع مرتب شده که از امور الهی و مابعدالطبیعی آغاز و به مسائل اجتماعی و روزمره ختم می‌شود.

تام (یا تامس) پین را می‌توان متفکر سیاسی، روزنامه‌نگار، نویسنده، انقلابیِ پیشتاز عصر جدید دانست. جدا از شخصیت آزادمنش و گرچه نامتعارف و بحث‌انگیزش، نکته در آثار او این بود که تا آن زمان کمتر کسی با این درجه از حرارت و شور نه درباره عامه مردم، بلکه در باب مباحثی بسیار اساسی برای عامه مردم مطالبی همه‌فهم نوشته بود. منتقدانش می‌گفتند تهییج و تبلیغ او خالی از اندیشه‌های بدیع و انسجام فلسفی است. هوادارانش می‌گفتند در حالی که می‌تواند سیاست را مردمی و مردم را سیاسی کند، چه باک که همه آثارش سرشار از استدلال‌های منسجم و مدرسانه نباشد. در هر حال، امروز دویست سال بعد از او، مثلا برای توضیح عدالت اجتماعی به زبان ساده دشوار بتوان شیوه‌ای کاملاً متفاوت از سبک نیرومند و شورانگیز پین یافت که به همان اندازه مؤثر افتد. پین نه‌تنها پیشتاز نویسندگان و انقلابیون حرفه‌ای عصر جدید که یکی از نامدارترین و موفق‌ترین آنها نیز هست و از این‌رو باید با او بیشتر آشنا شد.