یکی از انواع کتب مفید و سودمند برای مطالعه و بلکه ضروری، شرح حال افرادی است که به گونهای در زندگی توفیقی حاصل کرده و به نظر جامعه به مقامی ارجمند نائل شده باشند. این کتاب در چهار جلد خاطرات و سرگذشتنامه عیسی صدیق میباشد. این کتاب از کتب ارزشمند مربوط به پیدایش فرهنگ جدید در ایران نیز میتواند باشد. جلد نخستین کتاب مربوط به خاطرات مؤلف از سال 1273 تا 1309 را شامل میشود و بیشتر مربوط به خاطرات تحصیل کودکی و اوایل جوانی و در واقع شامل قسمتی از تاریخ اجتماعی ایران در اواخر دوران قاجار و اوایل سلطنت رضاشاه پهلوی است. جلد دوم که از 1309 تا 1319 را شامل میشود، حاکی از دوران کمال و پختگی مؤلف است؛ دورانی که مؤلف در دستگاههای تربیتی و فرهنگی کشور نقش مؤثری داشته و در واقع با چند تن از همفکران خود پایه فرهنگ جدید را در ایران ریخته است. در جلد سوم نویسنده از خاطرات خود از استعفای رضاشاه و تأسیس انتشارات و ورود خود به معرکۀ سیاست سخن گفته است. در این جلد درباره تأسیس اداره کل انتشارات و اقدامات نویسنده در شش دوره وزارت فرهنگ و چهار دوره نمایندگی مجلس سنا و استادی دانشگاه تهران و فعالیتهای گوناگون فرهنگی، اجتماعی و سیاسی از 1319 تا 1350 سخن گفته شده است. در جلد پایانی نیز درباره احوالات نویسنده از سال 1350 به بعد تا زمان انتشار کتاب سخن گفته شده است.
((دفتر یادها و یادبودها)) (خاطرات) آخرین اثر((نرودا)) از 65اثر منتشر شده شاعر طی نیم قرن فعالیت ادبی، و اجتماعی و سیاسی اوست که پس از مرگ وی به همت همسرش((ماتیلدا)) و شاعر معاصر((اوتره سیلوا)) انتشار یافت .در این برگردان ابتدا تصویری از زندگی((نرودا)) به دست داده میشود و در پی آن، این عناوین به طبع میرسد :کارنامه نرودا، گفت و گویی با نرودا، پیرامون کودتای شیلی، شکوههایی اندر رویداد شیلی، و نمونههایی از شعر پابلو نرودا . گفتنی است پابلو نرودا( 1973 1940) شاعر بزرگ امریکای لاتین، همرزم آلنده و برنده جایزه نوبل در ادبیات(1971) بوده است .
این کتاب در سه بخش فراهم آمده است: بخش اول، شامل کلیه آثار منثور فروغ فرخزاد، اعم از مصاحبهها، مقالات، نامهها و خاطرهنگاریهای اوست. در این بخش بسیاری از اندیشههای شاعرانه فروغ در جایجای نثر روشن او خود را مینمایاند. همچنین در نامهها وخاطرهنگاریهای او میتوان دنیای اندیشگی او را باز شناخت و از این شناخت در توضیح و تفسیر اشعار او بهره جست. نیز این بخش اسناد دست اولی از زندگانی فروغ به دست میدهد که با قلم و بیان خود او رقم خورده است. بخش دوم کتاب به مقالاتی که از دیرباز تاکنون درباره فروغ و هنر شاعری او نوشته شده اختصاص یافته است. در این بخش مقالاتی درج گردیده که میتواند گوشهای از هنر شاعری و با زندگانی شاعر را روشن سازد. بخش سوم کتاب به سرودههای شاعران محاصره درباره فروغ اختصاص یافته و کوشش شده تا مجموعه کاملی از مرثیهها و ستایشهای شاعران معاصر درباره افول زندگانی فروغ شعر معاصر درباره افول زندگانی فروغ شعر معاصر در این بخش درج گردد.
عیسی صدیق، ملقب به صدیق اعلم (۲۸ خرداد ۱۲۷۳ تهران - ۱۵ آذر ۱۳۵۷ تهران)، ادیب، نویسنده و سومین رئیس دانشگاه تهران.او در تهران در محلهی بین بازارچه نایبالسلطنه و حمام قبله به دنیا آمد. پدرش میرزاعبدالله شاملو ملقب به صدیقالتجار اصفهانی از نوادگان میرزا مهدی خان استرآبادی بود. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدارس ادب، کمالیه و دارالفنون فرا گرفت. در سال ۱۲۹۰ جزو اولین گروه از دانشجویان اعزامی به خارج در دوره بعد از مشروطیت بود که عازم فرانسه شد. در سال ۱۲۹۷ دوره دانشسرای ورسای را به پایان رساند و از دانشگاه پاریس دانشنامه لیسانس در رشته ریاضی گرفت. همزمان با تحصیل در پاریس به عضویت در حزب سوسیالیست فرانسه در آمده بود. چندی نیز در دانشگاه کمبریج بهعنوان دستیار پروفسور ادوارد براون به مطالعه و تدریس زبان فارسی پرداخت. کمی بعد به فرانسه برگشت و توانست زبان فارسی را در ردیف زبانهایی قرار دهد که هر کس میتوانست به جای زبان خارجی در امتحانات رسمی انتخاب نماید. در سال ۱۳۰۹ عیسی صدیق بنا به دعوت دانشگاه کلمبیا برای مطالعه و تحقیق به آمریکا رفت و موفق به اخذ درجه دکتری در فلسفه از آن دانشگاه شد. همزمان با تحصیل در دانشگاه کلمبیا، بنا به درخواست عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار پهلوی، اقدام به تهیه و تنظیم طرح تاسیس دانشگاه (دارالفنون) تهران کرد. هم او بود که برای اولین بار واژه دانشگاه را به جای دارالفنون به کار برد. دکتر صدیق در سال ۱۳۱۰ به ایران بازگشت و مامور تأسیس دانشگاه تهران شد. دکتر عیسی صدیق پس از بازگشت به ایران، ابتدا به سمت ریاست دارالمعلمین عالی انتخاب شد و سپس آن را هسته مرکزی دانشگاه قرار داد. پس از تأسیس دانشگاه تهران در ۱۳۱۳، تا سال ۱۳۱۹ ریاست و استادی دانشسرای عالی و دانشکده علوم را عهدهدار بود. در سال ۱۳۱۹ اداره کل انتشارات و تبلیغات را تاسیس کرد و به عنوان اولین رییس آن منصوب شد. او توانست در طی یک سال که ریاست آن را به عهده داشت، به تشکیلات متشتت و از هم گسیخته در رادیو که هریک از فعالیتهایش در هنگام افتتاح زیرنظر بعضی از وزارتخانه ها انجام میشد ساماندهی کند. بعد از استعفای رضاشاه و تشکیل کابینه محمدعلی فروغی نیز این سمت را حفظ کرد. هرچند که یک بار به دستورشاه کم مانده بود از این سمت کنار گذاشته شود. مدتی نیز رئیس دانشگاه تهران بود. عیسی صدیق در تشکیل فرهنگستان ایران نیز نقش عمدهای داشت و به عنوان نایب رئیس فرهنگستان انتخاب شد. در همین دوره مجله آموزش و پرورش را بنیان گذاشت.
موضوع کتاب حاضر سخنرانی دکتر عیسی صدیق در تالار انجمن آثار ملی در سال 1348 است که درباره تقی زاده و شرح حال و خدمات او به تاسیس حکومت ملی و فرهنگ ایران، به مناسبت چهلمین روز درگذشت او برگزار شده و به چاپ رسیده است