کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.

رستم و اسفندیار برجسته‌ترین، نیک‌ترین و مهم‌ترین پهلوانان شاهنامه‌اند؛ از این‌رو برخورد این دو یل از وزن و حساسیت خاصی برخوردار است. اسفندیار شاهزاده‌ای جوان است، با چشم به تختی که شایستگی آن را دارد. او برخلاف گشتاسب، نه یک موجود آزمند و متزلزل و فریبکار، بلکه دلاور شکست‌ناپذیر و مقدسی اس تکه برای نیک‌ترین دین‌ها و اندیشه‌ها شمشیر زده است. رستم در مقابل او، پهلوان قرون و ابرمردی است که تبلور تکاپو و رنج مردانه یک تبار است. در این کتاب افزون بر مقدمه، سه مقاله پیرامون رستم و اسفندیار و همچنین متن آن از روی نسخه شاهنامه چاپ مسکو آمده است.

این کتاب فرهنگ مختصری است در واژه‌های قرآنی که شخص با خواندن آن به نسبت از مطالعه فرهنگ‌های دیگر بی‌نیاز می‌گردد. کلمات ناب و کهن فارسی در آن به‌وفور یافت می‌شود. با سوره‌های مکی آغاز شده و به سوره‌های مدنی پایان می‌پذیرد و برای ترجمه هر واژه قرآنی مصدر، فعل ماضی، مضارع و امر آن با فارسی برابرسازی شده است. از مؤلف این کتاب چیزی در دست نیست اما به دست شخصی به نام «جان‌محمد یا خان‌محمد» تحریر و رونوشت شده است. شیوه نگارش کتاب و لغات سره فارسی گویای تألیف کتاب در قرن ششم یا پیش از آن است.

از اقسام شعر غنایی، حبسیه یا زندان‌نامه است. حبسیه‌ها شاخه‌ای مهم از ادبیات شکوایی را شکل داده است. در بادی امر چنین به نظر می‌رسد که یک زندان‌نامه یا حبسیه لابد بیان غم و اندوه و رنج‌های بی‌پایانی است که در محیط چهاردیواری زندان و محرومیت از فضای آزاد نصیب شاعر شده است؛ ولی حبسیه تنها تشریح غم و غصه‌های سخنور نیست، بلکه این مطلب تنها قسمتی از زندان‌نامه را شکل می‌دهد. گاه شاعر از تنگی زندانی که در آن محبوس است، بدرفتاری زندانبان، سختی و فشار کند و زنجیر یا مانند بندیگاه‌های دوران اخیر، از درد و رنج ناشی از شکنجه، ژنده بودن جامه، نداشتن گستردنی و .... نیز سخن می‌گوید. این کتاب در دو جلد سامان یافته که جلد اول آن اختصاص به بررسی شعر حبسیه از آغاز تا پایان زندیه دارد و در جلد دوم از قاجاریه تا انقلاب اسلامی حبسیه‌ها یا زندان‌نامه‌ها بررسی شده‌اند.