کتابخانه مجازی ادبیات

سرزمین کهنسال دلاوران ایران باختری از نظر جغرافیای تاریخی و تاریخ مرموز و ناشناخته است. اگر آنطور که در خارج از ایران محققانی چون هرتسفلد، دمرگان، مینورسکی، رالنسن، سر ارول استین برای بررسی گذشته های این سرزمین کوشیده اند فضلای کشور نیز توجهی ابراز می داشتند. اینک بسیاری از زوایای تاریک تاریخ چند هزارساله میهن ما روشن شده بد. نخستین کتابی که درباره لرستان به چاپ رسید مجموعه ای از غلامرضا خان والی و انیس المسافر نام داشت. کتاب مذکور در بوشهر به چاپ رسیده و مشتمل بر آگاهی هایی در مورد جانوران شکاری و فرمانروایان لر از حسین خان والی تا زمان مولف است، پس از آن باید از جغرافیای نظامی لرستان تالیف سپهبد رزم آرا نام برد که مشتمل بر جغرافیای مناطق با توجه به جنبه نظامی انها و ورود قوای دولتی به لرستان و سرکوبی عشایر این منطقه می باشد. آقایان بهمن کریمی و محمدعلی امام شوشتری نیز چند صفحه ای از کتابهای جغرافیای تاریخی غرب ایران و تاریخ جغرافیایی خوزستان را به لرستان اختصاص داده اند. با این حال تا به امروز کتابی که منحصر به تاریخ یا جغرافیای تاریخی این قسمت از ایران باختری باشد تالیف نشده است.

موضوع این کتاب تذکره مانندی است در جهت معرفی شعر و شاعران لرستانی تالیف اسفندیار غضنفری امرائی که در سال 1364 منتشر شده است.

دفتر حاضر "کتیبه های بروجرد" توسط حمید ایزدپناه نوشته شده و در سال 1355 توسط اداره کل فرهنگ و هنر استان لرستان به چاپ رسیده است. آنچه در این دفتر معرفی می‌شود کتیبه‌هایی است که در مساجد، بقاع متبرکه و بازار بروجرد دیده شده است و ممکن است در جاهای دیگر هم باشد که نویسنده به آنها دسترسی نداشته است.

جلد نخست تاریخ جغرافیایی و اجتماعی لرستان تالیفی تازه و حاصل بررسیهای سالهای اخیر مولف است که حکایت از بینشهای آیینی و اجتماعی مردم لرستان در سراسر تاریخ دارند با اشاره به تحولات و دگرگونیهای تا اوایل قرن حاضر، نیز نگاهی تازه با معرفی برخی روش‌ها و کنش‌ها و باورهای مردم لرستان در آن دوره‌های تاریخی است که اغلب بر پایه اسناد و مدارک علمی ارائه شده است. از آن جمله نگاهی تازه است به پیدایش مهر و مهرپرستی و نقطه آغاز آن که بر پایه بررسیهای باستان‌شناسی، آثار و بناهای باقی مانده و نیز بسیاری از منش‌های آیینی موجود که به احتمال زیاد از اندیشه و رفتار پیروان دین مهری برجا مانده‌اند بحث شده است. نیز در زمینه اجتماعی به تاریخ و زمان کوچ و کوچیدن و سنت‌های مربوط به آن و عرف و قوانین مرتبط با امور زراعت، آبیاری و یا سور و سوگ و مقیاسهای زراعی، پیمایشی، وزنها و نیز چگونگی آیین تدفین مردگان و نقشهای سنگ گورها و یا موضوعهای فرهنگی و بهداشتی و اقتصادی دیگر توجه شده است. آخرین بخش از جلد نخست، موسیقی شناسی لرستان است. آهنگها و ترانه‌های لری تاکنون برهمان حال و هوای کهن باقی مانده‌اند. موسیقی لری رابطه مستقیم با زندگی لرها دارد و شامل موسیقی مذهبی، حماسی و بزمی است. از این جهت گاه ذکر جمیل است همراه با سرودهای حق‌جویان حقیه و گاه بیان حماسه‌های ملی و قبیله ای است. به هر صورت لرستان سرزمین افسانه‌های تاریخی و یا تاریخ افسانه‌هاست. که بستر آرام گنجینه‌های فرهنگی و هنری و تاریخی ایران است.