جزیره آبادان در طول 2000 سال گذشته، هماره آبادان و متمدن بوده است و در هر دورهای از تاریخ ایران، نامی به خود گرفته است. آبادان در دوره اسلامی "عبادان" نامیده میشد و در روایتهای محلی و مذهبی جزیره الخضر نیز خوانده میشد. در این کتاب با جغرافیای تاریخی عبادان در عصر رنسانس اسلامی آشنا میشوید. پیدایش شهر اسلامی و روایتهای گوناگون درباره وجه تسمیه آن، جغرافیای طبیعی، جغرافیای اقتصادی، جغرافیای انسانی، فانوس دریایی خشبات (قدیمترین فانوس دریایی جهان) جغرافیای نظامی، بزرگان و مشاهیر آبادانی و تاریخ جزیره الخضر عناوین اصلی آن به شمار میآید
جلد پنجم از نامواره دکتر محمود افشار مقاله ها و گفتارهایی است در زمینه های مربوط به تاریخ ایران، قلمرو زبان فارسی، تحقیقات ادبی، مباحث شعر فارسی، مسائل فنی زبان فارسی، عقاید سیاسی دوره قاجار، اسناد تاریخی، وضع فرهنگی و اجتماعی یزد و یادداشتها و اسنادی است که با زندگانی دکتر محمود افشار متناسب است. مقاله ها به ترتیب تاریخ دریافت آنها به چاپ رسیده است.
محمد درخشش در مقدمه کتاب خطابه آقای سیدحسن تقی زاده می گوید: در طی سلسله سخنرانی های سال 1337 باشگاه مهرگان به علت آنکه، نهضت مشروطیت ایران قسمت مهمی از تاریخ کشور ما را تشکیل میدهد اینجانب برای روشن شدن نکات تاریک این نهضت تاریخی از دانشمند محترم جناب آقای تقی زاده درخواست نمودم مشاهدات و اطلاعات خودشان را ضمن یک یاد دو سخنرانی در باشگاه مهرگان برای معلمین بیان نمایند و بسیار از ایشان متشکرم که دعوت بنده را قبول فرمودند و در باشگاه مهرگان به ایراد یک سلسله سخنرانیهای مفید و مهم اقدام نمودند.