کتابخانه مجازی ادبیات

ورود اسلام به ایران در پایان سلسله‌ی ساسانیان باعث تغییر اساسی در فرهنگ و شرایط اجتماعی ایران شد. به‌طوری که این ماجرا تقسیم‌کننده‌ی تاریخ ایران به دو بخش ایران باستانی و ایران اسلامی است. از آن زمان تا کنون متفکرین ابعاد مختلف این قضیه را بررسی و درباره‌ی جنبه‌های مختلف آن قلم زده‌اند. کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران نماینده‌ی دسته‌ای از این تفکرات است که شهید مطهری در آن دغدغه‌ی خود درباره‌ی هویت ایرانی-اسلامی را شرح داده و به مسئله‌ی مفهوم ملت ایران در مقابل اسلام، سهم ایرانیان در پیشرفت اسلام و نقش اسلام در شکوفایی ایران پاسخ داده است. کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران از سه بخش بر پایه‌ی سخنرانی‌های مطهری شکل گرفته است. بخش اول کتاب با عنوان «اسلام و ملیت ایرانی» شامل سه فصل است که در آن مطهری به شرح مواردی چون فقه و فقاهت، فلسفه و حکمت و عرفان و تصوف می‌پردازد. هدف او از شرح این موضوعات نشان دادن استمرار فرهنگی در فرهنگ اسلامی است. بخش دوم و سوم کتاب به ترتیب «خدمات اسلام به ایران» و «خدمات ایران به اسلام» نام دارند. در چاپ‌های بعدی دو بخش دیگر با عنوان «کتابسوزی ایران و مصر» و «فقه و فلسفه و عرفان» با مضمون سهم متفکران ایرانی در علوم مختلف در تمدن اسلامی به کتاب افزوده شد. مطهری در مقدمه‌ی کتاب ‌می‌گوید: «مسئله‌ی اسلام و ایران از جانب مستشرقان و برخی از تاریخ‌نویسان ایرانی، تحریف شده و بیشتر بر صرف ایرانیت و تقابل با اسلام متمرکز بوده و اسلام را مساوی با عربی بودن دانسته و بر زدودن گرایش‌های اسلامی به بهانه‌ی عربی بودن و مخالف ایرانی بودن اصرار داشتند.»

این کتاب، مجموعه‌ای است مشتمل بر پنج جلسه کنفرانس استاد شهید آیت‌الله مطهری (ره) که در حدود سال 1350 هجری شمسی در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران ایراد شده است. استاد مطهری برای شناخت حافظ به دو راه مراجعه به تاریخ و دیوان او اشاره می‌نماید و ضمناً پنج فرضیه را در باب شخصیت فکری و اشعار او را بررسی می‌کند. استاد مطهری ضمن عارفانه خواندن اشعار حافظ اصول جهان‌بینی عرفانی را بیان می‌نماید.