کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب زبان گلها به سال 1327 برای اولین بار در ایران به چاپ رسید و اولین کتاب فارسی است که درباره زبان گلها و مفاهیم آن بحث می کند. زبان گلها زبانی شاعرانه و لطیف دارد که منحصر به طبقات خاصی نیست بلکه باید همه بدانند که مورد مصرف و استعمال هر گل در کجاست و چه رمزی دارد؟ کتاب مذکور ضمن قطعات دلپذیر ادبی شما را با رمز گلها آشنا می سازد. نویسنده کتاب ابتدا شرحی درباره پیدایش زبان و رمز گلها نگاشته و معانی پنجاه گل معروف را عناوین قطعات ادبی آن قرار داده است. در این کتاب گلهایی که شما هر روز با آنها روبرو می شوید با زبان بی زبانی اسراری که در خلال شاخ و برگ خود نهفته دارند، شرح می دهند.

کتاب بدیع القرآن تالیف ابن ابی الاصبع مصری متوفای سال 656 ه. یکی از ارزشمندترین کتابهایی است که اعجاز قرآن کریم را از نظر بلاغت و شیوایی بیان که به "اعجاز بیانی" معروف است، مورد بررسی قرار داده، و حقا "ناتوانی بشر را از آوردن مثل قرآن" به ثبوت رسانیده است. مولف نه تنها اسلوبهای زیبا و بی مانند تعبیرهای قرآنی که مورد بررسی دانشمندان پیش از خود بوده، با دقت و امعان نظر بیان داشته، بلکه خود نیز تعداد 33 نوع از انواع بدیع قرآن را باداع نموده، و به آخر کتاب افزوده است. این کتاب را مقدمه ای از مصحح مرحوم"حفنی محمدشرف" زینت بخشیده است، مصحح در این مقدمه به نوبت خود آنچه در توان داشته در تبیین آغاز بحثهای بیانی قرآن کریم قرو نگذاشته و خلاصه ای از مراحل تحول و پیشرفت شناخت اعجاز بیانی را تقدیم داشته است.

کتاب سی پاره عشق نوشته مجید سرمدی است و تفسیر غزل های دیوان شمس تبریزی این مجموعه دربرگیرنده‌ شرح سی غزل از غزلیات شمس تبریزی است که ده غزل نخست در جلسات غزل‌خوانی دیوان شمس و بر اساس دریافت‌های شخصی نگارنده از این اشعار، نیز توجه به علوم و فنون ادبی از جمله معانی و بیان و تاریخ ادبیات و سبک‌شناسی، نگاشته شده است. در بیست غزل دیگر، توصیفات به اختصار بوده تا خواننده بتواند با درنظر گرفتن مباحث پیشین خود به تفسیر و تعبیر ابیات بپردازد. در انتهای کتاب نیز فهرستی از لغات و ترکیبات غزل‌ها اعم از شرح شده و نشده، هم‌چنین فهرست آیات و احادیث، ترتیب داده شده است.

توجه به کاستی‌های مطالعات بلاغی سنتی، مانند آمیختگی علم معانی با علوم دیگر و با بیان و بدیع، آمیختگی حوزه‌های زبان و ادب و محدودبودن واحد بلاغی، در کشف شگردهای بلاغی متون لازم است و باید توجه داشت که مبانی نظری و عملی علم معانی مختص زبان فارسی، از راه استقصا در شاهکارهای ادبی این زبان به دست می‌آید. کتاب‌هایی که در زمینه علم معانی به زبان فارسی نوشته شده یا قسمتی از آنها مربوط به این علم است، هیچ کدام مختص زبان فارسی نیست و همچنان سایه معانی عربی بر آنها سنگینی می‌کند. در این مقاله با توجه به مبنای علم معانی که تناسب سخن با مقتضای اوضاع و احوال است و با تأمل در اسرار بلاغی بخش‌هائی از متون ادبیات فارسی، مباحثی مانند انسجام، التفات، اغراق، گفت وگو و لحن در حوزه علم معانی مطرح شده و این نتیجه به دست آمده است که منابع این علم در هر زبانی، شاهکارهای ادبی آن زبان است و با جست وجو در این آثار می‌توان شگردهای بلاغی فراوانی کشف کرد که تاکنون در این حوزه، بحثی از آنها به میان نیامده است.