کتابخانه مجازی ادبیات

گرچه گویش سبزواری یکی از لهجه‌های فارسی دری است و سالیان دراز شلاق زبان‌های ناهماهنگی چون زبان ترکی، مغولی، عربی و ... را بر شانه خود تحمل کرده و امروزه در قسمت نسبتا وسیعی از خاک ایران تکلم می‌شود، هرگز نمی‌توان آن را از لهجه‌های دیگر زبان فارسی برتر دانست. وقتی از گویش سبزواری سخن گفته می‌شود و اختصاصات دستوری یا واژه‌های آن بررسی می‌شود، نباید این تصور پیش آید که با یک گویش صددرصد ثابت سروکار داریم و بین افراد مختلفی که با آن گویش تکلم می‌کنند، وحدت کلمه و لفظ برقرار است. در این کتاب لغات و اصطلاحات گویش سبزواری با شواهدی از اشعار محلی این شهرستان گردآوری شده است.

زرقان شهری باستانی در میانه راه شیراز به تخت جمشید در دامنه کوه زرقان است. زرقان قدیم شامل محله‌های بزرگ جولاهگان، میان و لرها و محله‌های کوچک‌تر آخوندها، جهودها و حیدر بود. مجموعه این محله‌های درهم‌فشرده، پشت به کوه داده و دامن تا ابتدای دشت گسترده بود. برج‌وبارو و دروازه‌های کوچک و بزرگ شهر را در میان گرفته بود و از گسترش آن پیشگیری می‌کرد. در این کتاب مجموعه دوهزار مثال، اصطلاح، کنایه، تشبیه و پند و اندرز در لهجه فارسی مردم زرقان فارس گردآوری شده است.

بر اساس نظر زبان‌شناسان، تحول زبان فارسی حدود هزارسال از زبان‌های هندواروپایی دیگر نظیر فرانسوی جلوتر است؛ یعنی زبان رودکی و فردوسی امروزه برای ما قابل فهم است، در حالی که در هزارسال پیش زبانی به نام فرانسه وجود نداشته، بلکه گویشی از زبان لاتینی بوده که به‌تدریج جداگانه تحول یافته و در قرن دوازده و سیزده میلادی صورت زبان پیدا کرده است. ولی واژگان زبان فارسی آمیخته‌ای از زبان‌های ایرانی، یونانی، آرامی، عربی، ترکی و زبان‌های فرنگی است که لازم است هر گروهی جداگانه بررسی شود و ریشه تک‌تک واژگان مشخص شود. این کتاب دربرگیرنده واژگان دخیل اروپایی در زبان فارسی همراه با ریشه‌شناسی هر واژه است.

گویش‌شناسی یکی از شاخه‌های علمی زبان‌شناسی است که هدف آن گردآوری گویش‌ها و توصیف علمی آنها می‌باشد. این کتاب به بررسی گویش قاین پرداخته است. قاین یکی از شهرستان‌های خراسان جنوبی است که مرکز شهرستان قاینات است و بر سر راه جاده آسفالته مشهد به زاهدان قرار دارد. در این کتاب پس از بررسی مختصر اوضاع تاریخی و جغرافیایی قاین، نویسنده در بخش‌های مختلف به توصیف واجی، مقایسه‌ای آوایی میان فارسی رسمی و گویش قاین، صرف (ساخت‌شناسی)، دستگاه فعل در این گویش، نحو و ساختمان واژگانی این گویش پرداخته است.