کتابخانه مجازی ادبیات

حکمت بوعلی سینا، تألیف محمدصالح حائری مازندرانی، کتابی است در پنج جلد با موضوع فلسفه اسلامی خاصه حکمت مشاء به زبان‌های فارسی و عربی، با مقدمه عمادالدین حسین اصفهانی مشهور به عمادزاده و به تصحیح حسن فضائلی. حکمت ابن‎ سینا کتابی است که حقایق و اسرار گفتارهای شیخ را که دیگران نادیده انگاشته‌اند، کشف نموده و عقاید اسلامی ساده را طبق مقررات قرآن و معتقدات اهل‎‌بیت(ع) و اتفاق امامیه و امت، به براهین فلسفی مبرهن ساخته و بدون مبالغه هر فصل یا صفحه از این کتاب، مشتمل بر نکات تازه و یا در بسیاری از مواضع متضمن مبتکراتی است. از جمله مسائلى که در این کتاب با تجزیه و تحلیل و به‌صورت صحیح اثبات شده است، اصالت وجود و وحدت وجود، پس از میرداماد است که از زمان صدرالمتألهین تا عصر سبزوارى به بعد رواج یافته و ملاصدرا خودش قبلا از متصلبین در اصالت ماهیت بود، سپس عدول کرد. در این کتاب، یعنى در جلد طبیعیات و علم النفس به تمام ادله اصالت وجود که حاجى سبزوارى به نظم کشیده، پاسخ داده شده و ادله شیخ اشراق و براهین خیام و رساله اعتباریت وجود و تأصل ذات مشروحا مذکور است و کتب میرداماد و شوارق و گفتارهاى محقق طوسى و محققین دیگر حقا اصالت مهیت را به بداهت رسانیده‌اند. ابن سینا هم بالصراحه قائل به اصالت ماهیت است و نسبت اصالت وجود بر وجه تباین حقایق وجودات به مشائیه سندى ندارد و متأخرین موجودات را در کلام به وجودات مشائیه اشتباه کرده‌اند؛ چنان‌که در محاکمات بدان اشاره شده و جز صدور و حصول و کون و سائر افعال عموم که همان مقتبس بودن ذات به علت است که شیخ در شفا و غیره آن را تکرار فرموده، چیز دیگرى در خارج نیست و در مسئله وحدت وجود هم عمده شبهه ایشان عدم صحت انتزاع مفهوم واحد از متباینات است. جلد اول این اثر در فن طبیعیات جسمانى و روحانى، یعنى علم النفس است که ضمنا در قسمتى از الهیات عامه و خاصه نیز سخن به میان آورده و چند رساله عزیز الوجودى در این مجلد ترجمه شده و با تحقیق در مواضع لازم ثبت شد؛ مانند رساله خیام در اصالت ماهیت و رساله عيون المسائل فارابى و إثبات المفارقات فارابى و رساله العروس شیخ و مواضعى از رساله الفردوس شیخ و ترجمه تلخیص شیخ رساله ارسطو را در نفس و ترجمه چند مقاله مخطوط‍‎. در مقدمه این مجلد قسمتى از اهم مسائل منطق است، به وضعى بی‌مانند و بی ى‎سابقه و در خاتمه آن قسمتى از الهیات خاصه است که به‌منزله مقدمه براى جلد الهیات است که سومین جلد کتاب خواهد بود و در این خاتمه مفصلا به نقد طریقه وحدت وجود پرداخته‌اند‎.

پیشرفت های علمی عصر حاضر بدون شک مرهون تلاش علمی گذشتگان است. آنچه امروز دنیای غرب از آن بهره گیری می کند ریشه ای در مشرق زمین و در گذشته سرزمین های اسلامی دارد. با استقرار و توسعه تمدن اسلامی تمدن و هنر ملل مختلف در مرکز خلافت اسلام تمرکز یافت و در رشته های نجوم، ریاضی، شیمی و پزشکی پیشرفت های عظیمی حاصل گردید. تمدن اسلامی با وجود دانشمندانی چون ابن سینا، رازی و ابوریحان بیرونی به اوج شکوفایی خود رسید و بنای رفیع علم را در سرزمین های اسلامی و مشرق زمین استوارت نمود. بدون تردید ارتباط با ریشه های علمی گذشته آیندگان را در دستیابی به فرهنگ علمی غنی گذشته رهنمون می سازد. و این امر جز با نشر آثار گذشتگان و تلاش در جهت معرفی آنان به دانش پژوهان و مشتاقان دنیای علم و معرفت میسر نخواهد شد. برای دستیابی به پیشرفت های علمی حقیقی بهره برداری بهینه از منابع علمی گذشته و پیوند آن با دانش و اطلاعات و تکنولوژی جهان امروز ضروری است....

امروز دیگر بر کسی پوشیده نیست که غیاث الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیامی از بزرگترین دانشمندان زمان خویش بوده است. وی در علوم ریاضی،‌ فیزیک و نجوم سرآمد بوده و از نظر اکتشافاتش در علم جبر و مقابله و طبقه بندی منظم و بحث و تحقیق در این معادلات، به شخصیتی شاخص و مطرح جهانی بدل شده ولی متاسفانه تا چند دهه قبل اهمیت و ارزش مقام علمی او بر ایرانیان و سایر ملل جهان مجهول مانده بود. متن اصلی این رساله به زبان عربی در کتابخانه های معتبر دنیا موجود است. برعکس تبلیغات سوئی که درباره خیام و خوشباشی و شرابخوارگی او رایج شده،‌ وی مردی دیندار، موحد و معتقد بوده و این نکته از همین رساله نیز برمی آید. رساله حاضر تحقیقی است در زمینه تتبعات خیام در باب علم جبر و حل معادلات درجه سوم که در سه بخش تنظیم شده است: علم جبر و مقابله متعلق به دوره دانشمندان اسلامی قبل و بعد او، اکتشافات خیام در جبر و مقابله و استفاده دانشمندان مغرب زمین از جبر و مقابله خیام. هدف مولف این کتاب، دکتر جلال مصطفوی، طبیب و مهندس شیمی معاصر، بیشتر این بوده است که با تطبیق علم جدید با متن اصلی کتب ریاضی قدیم ایران، ثابت نماید که علم جبر و مقابله را که به نام دانشمندان غرب مشهور شده، از ایران و از کسانی چون خیام نشأت گرفته است. این کتاب ارزشمند به همت انجمن آثار ملی در سال 1339 به همت انجمن آثار ملی به زیور طبع آراسته شد.